Wstrzymanie porodów rodzinnych w czasie epidemii koronawirusa. Co na to Rzecznik Praw Pacjenta i Najwyższy Sąd Administracyjny?

"Prawo pacjentki do obecności osoby bliskiej podczas porodu może zostać ograniczone, ale pacjentki nie mogą być pozbawione tego prawa. Decyzja w tej sprawie powinna być podejmowana indywidualnie przez lekarza w odniesieniu do konkretnego przypadku" - uważa Rzecznik Praw Pacjenta. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie podziela to zdanie.

Zgodnie z przepisami, na życzenie pacjenta, przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może być obecna osoba bliska. Dotyczy to także porodów rodzinnych. To prawo pacjenta może podlegać ograniczeniom – między innymi z powodu wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta. Chodzi jednak o ograniczenie, a nie pozbawienie pacjentki całkowicie jej prawa. Takim ograniczeniem jest między innymi konieczność stosowania się przez pacjentkę oraz osobę jej towarzyszącą do określonych zasad sanitarnych, które obowiązują na terenie danego szpitala i mają na celu przeciwdziałanie zakażeniom wirusem SARS-CoV-2.

„W trakcie porodu kobiecie rodzącej może towarzyszyć wybrana przez nią osoba – mąż lub każda inna osoba bliska. Zapewnienie kobiecie rodzącej tego rodzaju wsparcia jest bardzo istotne – poprawia jej komfort psychiczny i poczucie bezpieczeństwa, w tym trudnym i wyjątkowym czasie” – dodaje Bartłomiej Chmielowiec.

Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (V SA/Wa 797/21): prawo pacjenta do obecności osoby bliskiej podczas udzielania świadczeń zdrowotnych może zostać ograniczone w wyjątkowych sytuacjach, w przypadku stwierdzenia przesłanek ograniczenia korzystania z tego prawa i to jedynie przez okres niezbędny.

Zdaniem sądu, całkowite wstrzymanie porodów rodzinnych, nawet na określony czas, musi być uznane za pozbawienie, a nie za ograniczenie omawianego prawa (V SA/Wa 3107/21).

Prawo do odmowy obecności osoby bliskiej podczas porodu odnosi się do przypadku konkretnej pacjentki. Sąd stwierdził, że decyzja w tym zakresie ma charakter indywidualny (a nie zbiorowy). Ustawodawca wyraźnie wskazał, że decyzję w tym zakresie podejmuje osoba wykonująca zawód medyczny (a nie kierownik podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych), która udziela świadczeń zdrowotnych pacjentowi. Odmowa musi zostać poprzedzona indywidualną oceną i analizą konkretnego przypadku (V SA/Wa 3107/21).

/źr.: Rzecznik Praw Pacjenta/