Żory: Historyczny ratusz stał w innym miejscu, niż powszechnie sądzono

Żory: Historyczny ratusz stał w innym miejscu, niż powszechnie sądzono

To odkrycie burzy dotychczasowe przekonania o lokalizacji ratusza sprzed wielkiego pożaru miasta w 1807 roku. - W planach miasta z 1811 roku, wykonanych po pożarze, widoczny był odbudowywany ratusz. Ale nie po tej stronie, co na weducie Wernera. Opublikowaliśmy te plany niedawno w Kalendarzu Żorskim, gdzie opisywałem poszczególne budynki. Już wtedy zwróciłem uwagę, że ratusz na planach jest dziwnie ulokowany, bo nie w tym miejscu, gdzie spodziewaliśmy się go znaleźć, ale może twórcy planu się pomylili. Natomiast jest jeszcze drugi plan miasta, znacznie starszy, z 1749 roku, wykonany przez wojskowe służby kartograficzne Królestwa Pruskiego. Oryginał ma 9x9 cm i znajduje się w Berlinie. Na tej starszej mapie również ratusz zaznaczony jest po przeciwnej stronie rynku, niż namalował to Werner. Z innych zapisków nie wynika, gdzie stał ratusz, do tej pory wszyscy opierali się głównie na rycinie F.B. Wernera – wyjaśnia Tomasz Górecki z Muzeum Miejskiego w Żorach. Co ciekawe, badania georadarowe, przeprowadzone na rynku w 1997 roku nie wykryły pozostałości ratusza w miejscu, gdzie naniósł go Werner, wtedy jednak uznano, że być może nie przetrwały do naszych czasów.

Skórzane buty i kramy

Okazuje się jednak, że pozostałości budowli istnieją do dzisiaj, jednak w miejscu, gdzie stoi fontanna. - Wykorzystaliśmy to, że przy takich pracach zawsze musi być nadzór archeologiczny. Miejska konserwator zabytków Ewa Pańczyk, mając już odpowiednie poszlaki po naszych konsultacjach, wyczuliła wykonawców, że mogą się w tym miejscu znajdować pozostałości budowli. I to był strzał w dziesiątkę! Michał Bugaj, archeolog nadzorujący prace budowlane, ma pełne ręce roboty. Po wykonaniu wykopu w celu uprzątnięcia terenu pod nową fontannę, zaczęły pojawiać się ślady po ceglanych murach. Obok tego udało się znaleźć pozostałości po kramach, o których z kolei wiemy z opisu Weltzla. Według niego były tam m.in. ławy szewskie i jatki mięsne, czyli po prostu kramy różnych rzemieślników. Pojawiło się też sporo ceramiki, a także mnóstwo podeszew i resztek skórzanych butów. Oprócz tego znaleziono już kulę kamienną, ostrogę i toporek, które prawdopodobnie pochodzą ze starszych czasów. Co ważne, odkryte zostały też belki, które noszą ślady spalenizny – wylicza Tomasz Górecki. To pasuje do faktów historycznych i kronik.

Będzie wystawa pozostałości

Prace będą kontynuowane, wspólnym marzeniem muzealników, archeologów i miejskiego konserwatora jest odkrycie całego obrysu ratusza, a może nawet śladów po piwnicach. - Raczej nie znajdziemy tam pustej przestrzeni z beczką wina, a raczej pozostałości murów. Nie wiemy kiedy dokładnie ratusz powstał. Znamy jednak jego koniec, bo po pożarze w 1807 roku stał kilka lat i częściowo był rozbierany. Przy rozbiórce wieży doszło do zawalenia, w którym zginęły dwie osoby. W 1815 roku zapadła decyzja o całkowitej rozbiórce. Później wybudowano nowy ratusz, w miejscu istniejącego do dziś. Zdecydowanie pasjonaci lokalnej historii będą czekać na nowe odkrycia i weryfikację dotychczasowych przekonań. Muzealnicy planują z początkiem przyszłego roku, na zwieńczenie obchodów 750-lecia wystawę odkrytych na rynku artefaktów.

Szymon Kamczyk