KNMiOF: Nazwa "Jastrzębie Zdrój" jest nielegalna

Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych w Warszawie chce dostosowania powszechnie przyjętej pisowni miasta "Jastrzębie Zdrój" do pisowni urzędowej "Jastrzębie-Zdrój". Na takie rozwiązanie nie zgadzają się prezydent miasta i radni, a także sami jastrzębianie, którzy w przeprowadzonych konsultacjach opowiedzieli się za pozostawieniem dotychczasowej nazwy bez łącznika.

Nazwa Jastrzębie Zdrój bez łącznika jest utrwalona i stosowana przez niemal wszystkie instytucje i podmioty gospodarcze, a jego dodanie pociągnęłoby za sobą olbrzymie koszty. Dlatego też podczas majowej sesji Rada Miasta kolejny raz przyjęła uchwałę w sprawie wniosku o zmianę nazwy miejscowości "Jastrzębie - Zdrój" na "Jastrzębie Zdrój". Decyzję w tej sprawie ma podjąć Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.

- Łącznika nie stosują u nas takie instytucje jak: sąd, prokuratura, ośrodki służby zdrowia, a także inne podmioty gospodarcze, np. Jastrzębska Spółka Węglowa. We wszystkich dokumentach wystawionych przez urzędy i instytucje państwowe, jakimi posługują się mieszkańcy, występuje nazwa "Jastrzębie Zdrój". Wprowadzenie łącznika wiązałoby się z koniecznością wymiany m.in. dowodów osobistych, praw jazdy, aktów urodzenia, aktów zgonu, aktów zawarcia małżeństwa, pieczęci, czy tablic informacyjnych. Dlatego proponujemy pozostanie przy dotychczasowej pisowni - tłumaczy prezydent miasta Marian Janecki.

- Zwrócimy się do Rady Języka Polskiego, by zmieniła decyzję w sprawie nazwy naszego miasta. Poloniści są w tej kwestii niejednomyślni. To jest nasza ostatnia szansa - powiedział Marian Janecki, którego cytuje portal naszemiasto.pl.

O co chodzi?

Przypomnijmy. O konieczności stosowania łącznika zadecydowała strzegąca zasad polskiej ortografii warszawska Rada Języka Polskiego. We wrześniu 2004 roku za pośrednictwem wojewody śląskiego do magistratu wpłynęło oficjalne stanowisko Rady w sprawie pisowni dwuczłonowych nazw miejscowości. W piśmie znalazł się postulat dostosowania powszechnie przyjętej pisowni miasta "Jastrzębie Zdrój" do pisowni urzędowej "Jastrzębie-Zdrój".

W związku z tym, na przełomie stycznia i lutego 2005 roku w jastrzębskim magistracie przeprowadzone zostały konsultacje, których celem było uzyskanie opinii mieszkańców, co do pisowni nazwy miasta. Konsultacje te stały się podstawą do wystąpienia za pośrednictwem wojewody śląskiego z wnioskiem do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o zmianę nazwy miasta. Podczas majowej sesji Rada Miasta raz jeszcze przyjęła uchwałę podtrzymującą wniosek zawarty w uchwale z 24 lutego 2005 r. w sprawie wystąpienia do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o zmianę nazwy miejscowości "Jastrzębie - Zdrój" na "Jastrzębie Zdrój".

Argumenty władz miasta, jak i samych jastrzębian nie przekonują jednak Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, która na posiedzeniu 14 czerwca opowiedziała się za stosowaniem łącznika.

- Z kreską, czy bez, to przecież wciąż to samo Jastrzębie. Myślę jednak, że w mieście są do załatwienia ważniejsze sprawy, niż ujednolicanie pisowni. Trzeba załatać dziury w drogach, chodniki wymagają remontu, a takie bawienie się w lekcje języka polskiego, to tylko wyrzucanie pieniędzy w błoto. Niech zostanie tak, jak jest, bez myślnika przed Zdrojem - podsumowuje 24-letni jastrzębianin Leszek Grygier.

Co na to językoznawcy

Pisownię zestawień typu Jastrzębie Zdrój z łącznikiem można znaleźć w "Słowniku ortograficznym języka polskiego" pod red. prof. dr Mieczysława Szymczaka. Czytamy tu, że "nazwy miejscowe złożone z dwóch lub więcej części rzeczowników oznaczające jednostkę administracyjną lub geograficzną piszemy z łącznikiem, np.: Skarżysko-Kamienna. (...) Taką samą pisownię mają nazwy miejscowe typu Warszawa-Praga-Północ."

Odmienną zasadę podaje "Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny" pod red. Jerzego Podrackiego: "Zestawienie złożone z dwóch rzeczowników pełniących funkcje nierównorzędne (człon drugi uszczegóławia w nich treść członu pierwszego, jest jego określeniem) piszemy rozdzielnie (i bez łącznika): () Krynica Zdrój, Duszniki Zdrój, Warszawa Ochota, Warszawa Mokotów."

Genezę rozbieżności stanowisk dotyczących pisowni tego typu zestawień wyjaśnia w "Słowniku Ojczyzny Polszczyzny" prof. Jan Miodek w ten sposób: "Zestawienie typu Jastrzębie Zdrój piszemy bez łącznika. Zasada ta przypomina długowiekową tradycję bezłącznikowej pisowni tzw. zestawień bliźniaczych o członach nierównorzędnych: wiśnie bliźnięta, łosie rogale, skowronek tatar. Świadoma tych właśnie tradycji, Komisja Ustalania Nazw Miejscowych i Fizjograficznych potwierdziła w latach 1946-1947 bezłącznikową pisownię dwuwyrazowych nazw miejscowych z elementami nierównorzędnymi wymieniając m.in. piętnaście nazw z drugim członem Zdrój - wszystkie bez łącznika. W 1957 roku - jak się powszechnie sądzi przez pomyłkę - wprowadzono przepis o stosowaniu łącznika w tego typu nazwach. Jednak już w Nowym Słowniku Ortograficznym PWN z roku 1996 znajdziemy obowiązujący obecnie zapis Jastrzębie Zdrój".