Miasta łapią zadyszkę. Prezydenci Rybnika, Jastrzębia i Żor biją na alarm [INFOGRAFIKA]

Na co warto zwrócić uwagę?

Zadłużenie Jastrzębia-Zdroju zmniejszyło się o 66 zł w przeliczeniu na jednego mieszkańca w ciągu roku (2020-2021). W tym samym czasie zobowiązania Rybnika wzrosły nieznacznie o 3 zł per capita. Prawdziwa rewolucja dokonała się w Żorach, gdzie kwota zobowiązań zmniejszyła się w ciągu roku o 1 891 zł na mieszkańca.

Największymi dochodami może szczycić się i rozporządzać Rybnik, co idzie w parze z inwestycjami. Jastrzębie-Zdrój i Żory mają podobne wskaźniki inwestycji przy zbliżonych dochodach i... przepaści w zadłużeniu.

Prezydenci komentują

Poprosiliśmy prezydenta Rybnika Piotra Kuczerę, prezydent Jastrzębia-Zdroju Annę Hetman oraz prezydenta Żor Waldemara Sochę o komentarz dotyczący sytuacji rządzonych przez nich miast. Wypowiedzi włodarzy mają tę dodatkową wartość, że odnoszą się do obecnej sytuacji, a nie zeszłego roku (właśnie taki stan rzeczy odzwierciedlają dane zaprezentowane przez Krajową Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych, które prezentujemy w infografice).

Aktualny budżet miasta to 974 mln zł dochodów i 1 mld 240 mln zł wydatków (w tym 337 mln zł to wydatki inwestycyjne, co stanowi 27,2%). Deficyt zamyka się kwotą 266,6 mln zł, a aktualne zadłużenie wynosi 239 mln zł, to 24,6% dochodów. Do końca roku planowane jest zaciągnięcie nowego zadłużenia w kwocie 141,6 mln zł, głównie będzie to preferencyjny kredyt z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Planowane zadłużenie zamknie się kwotą 376 mln zł to stanowi 38,7% dochodów. Deficyt operacyjny wynosi 26,3 mln zł i wynika m.in. z otrzymanej w ubiegłym roku (32,2 mln zł) jednorazowej kwoty uzupełniającej subwencję ogólną.

Miasto postawiło na dynamiczny i stabilny rozwój, stąd wysoki od wielu lat poziom wydatków inwestycyjnych i planowany wzrost zadłużenia. Stałym, coraz bardziej narastającym problemem, jest poziom nadwyżki operacyjnej spowodowany ograniczaniem realnej bazy dochodów własnych samorządów. W dochodach ze względu na wprowadzenie Polskiego Ładu ubyło nam blisko 85 mln zł. W tym roku właściwe nie mamy nadwyżki operacyjnej. W tym roku dopłacamy do zadań oświatowych ponad 64 mln zł. Podwyżka płacy minimalnej spowodowała obciążenia naszego budżetu kwotą blisko25 mln zł.

Bez reformy finansów samorządowych i zapewnienia stabilnego ich finansowania nie będzie możliwości dalszego inwestowania i rozwijania miasta, a tym samym nie będzie możliwy wzrost gospodarczy. Obawiam się, że nadmierne obciążenie kosztami bieżącymi będą prowadziły do stagnacji

- prezydent Rybnika Piotr Kuczera.

W chwili obecnej sytuacja finansowa miasta jest stabilna, aczkolwiek niezadowalająca. Nie jesteśmy miastem bogatym. Dla przykładu, średni dochód na mieszkańca gminy w kraju wynosi ok. 2150 zł, a w Jastrzębiu-Zdroju jest to 1950,15 zł. Mamy 110 milionów deficytu, w tym 15 milionów deficytu bieżącego i 35 milionów pożyczki. Nie posiadamy obecnie zdolności kredytowej, która pozwalałaby zaciągnąć pożyczkę na kolejne ważne dla miasta inwestycje.

Sytuacja większości polskich samorządów nie jest dobra. Podobnie jak w przypadku wielu gospodarstw domowych, zmagamy się również z galopującą inflacją. Wzrost cen materiałów i usług sprawia, że praktycznie do wszystkich inwestycji musimy dokładać – ceny, które ustaliliśmy na podstawie kosztorysów, przygotowywanych pół roku temu nijak mają się do obecnych. Widzimy to praktycznie przy każdym przetargu, który teraz rozstrzygamy. Z inwestycji, oczywiście, nie zamierzamy rezygnować. Taka sytuacja wymusza na nas jednak wykonywanie „cięć” w wydatkach bieżących.

Budżet miasta – podobnie jak budżety „domowe” – to system naczyń połączonych. Każdy gospodarz chciałby mieć jak najwyższe dochody – nie po to, by wskaźniki lepiej się prezentowały, lecz po to, by móc zwiększać wydatki inwestycyjne. Chcemy zachować przynajmniej obecny standard utrzymania miasta. Coraz więcej jednak kosztują nas media, usługi… Dokładamy 3,5 miliona z własnego budżetu do zadań rządowych, zleconych, które powinny być sfinansowane z dotacji państwa.  Ok. 35 milionów dokładamy do zadań oświatowych subwencjonowanych.

- prezydent Jastrzębia-Zdroju Anna Hetman.

Do końca 2021 roku sytuacja finansowa Żor była bardzo dobra – sam rok 2021 był dla nas najlepszy w historii. Mieliśmy najwyższą w historii nadwyżkę operacyjną, tzn. różnicę pomiędzy dochodami i wydatkami bieżącymi, znacząco wzrosły nam wpływy z PIT i CIT. Niestety ten bardzo dobry trend wzrostowy załamał się wraz z wprowadzeniem tzw. Polskiego Ładu, czyli z początkiem bieżącego roku, kiedy radykalnie spadły nasze dochody podatkowe z PIT.

Po raz pierwszy w historii musieliśmy uchwalić budżet z deficytem bieżącym, tzn. zaplanowane wydatki bieżące są wyższe niż dochody bieżące. Wcześniej nie byłoby to w ogóle możliwe, bo prawo tego zabraniało, ale zmieniono prawo, żeby samorządy mogły uchwalić budżety.

Ponadto obecna sytuacja gospodarcza, galopująca inflacja, rosnące ceny robót i usług, a także rosnące oczekiwania płacowe pracowników, to wszystko tworzy bardzo niebezpieczną mieszankę. Pewnie damy sobie jakoś radę, ale czekają nas bardzo trudne lata

- prezydent Żor Waldemar Socha.

Inforgrafika na podstawie danych udostępnionych przez Krajową Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych. Więcej informacji tutaj: https://rio.gov.pl/140/24/sprawozdanie-krrio-za-2021-rok.html