Kościół starowiejski, czyli o włos od... diecezji raciborskiej

Miejsce bogatej historii

Obecny budynek nie imponuje wiekiem; jest poświęcony w 1902 r., ale miejsce, na którym stoi ma prawie tysiącletnią historię. Prawdopodobnie tu stał najstarszy kościół Raciborza. Mówi się, że w starym, nieistniejącym już kościele, był kamień z datą 1060. Jedni historycy twierdzą, że była tu wpierw synagoga przejęta następnie przez chrześcijan, inni uważają, że od początku była to kaplica przydrożna ku czci św. Mikołaja dla kupców, którzy przejeżdżali tym szlakiem i szukali pomocy i opieki u swego świętego patrona. Wzywają św. Mikołaja też rybacy, a na pewno byli tacy przy Odrze, wtedy z czystą wodą i łowili ryby dla siebie czy na stół książęcy.

Pierwsza historyczna wzmianka o kościele św. Mikołaja pochodzi z 1296 r. Na dokumencie fundacyjnym księcia Przemysława dla Bożogrobców jest podpisany m.in. niejaki ks. Mikołaj, proboszcz parafii św. Mikołaja na Starej Wsi. Prawie pewne jest też, że chodzi o kościół św. Mikołaja, kiedy to w 1287 r. doszło do pojednania między biskupem wrocławskim Tomaszem II i księciem Henrykiem IV pod Raciborzem; a oni weszli do pobliskiego kościoła, aby podpisać warunki ugody. Samo miejsce wzruszającego spotkania zwaśnionych dostojników utrwaliła pamięć ludzka słupem pojednania na skrzyżowaniu ul. Św. Mikołaja z ul. Głubczycką, tuż obok kościoła starowiejskiego.

Ile tych kościołów było w ciągu 900 lat? Ile razy były przebudowane i powiększone?

Ks. Łukasz Słonina, ustanowiony proboszczem w 1666 r., podaje wymiary zastanego kościoła: 33 łokci długości i 17 szerokości oraz że posiadał piękny obraz, miał 9 okien, 3 ołtarze konsekrowane: św. Mikołaja, MB Bolesnej i św. Anny oraz dwa niekonsekrowane: św. Jana Chrzciciela i św. Sebastiana. Miał również trzy dzwony.

Rozległa parafia

Parafia św. Mikołaja nie była jednolita. Oprócz skupiska domów przy kościele, zwanego Starą Wsią, był Proszowiec (wzdłuż ulicy Kozielskiej) oraz Bronki między miastem i Starą Wsią (nazwa prawdopodobnie pochodzi od „bramki” miejskiej). W XVII w. byli na Bronkach franciszkanie i mieli tu swój kościół. W 1810 r. edyktem sekularyzacyjnym zostali skasowani, a kościół ich rozebrano.

Do kościoła św. Mikołaja przychodzili też mieszkańcy dalszych wiosek: z Nowych Zagród (okolic kościoła Najśw. Serca PJ), Studziennej, Ocic i Pawłowa. Od 1432 r. istniał kościół Matki Bożej, ale był sanktuarium pielgrzymkowym, a nie parafialnym, obsługiwanym przez duchowieństwo Starej Wsi.