Sprawdzony od pokoleń

Dach dwuspadowy ma najprostszą konstrukcję, a zarazem jest najbardziej tradycyjny i utrwalony w polskim krajobrazie. Jego wysoką pozycję umacnia ponadto potrzeba zagospodarowania poddasza – pod dwiema połaciami jest znacznie więcej miejsca niż np. pod czterema. Przy ścianach szczytowych poddasze ma pełną wysokość i można w nich zamontować pionowo okna. W porównaniu z innymi kształtami dach dwuspadowy najlepiej spełnia też funkcje ochronne: swobodnie spływa z niego woda deszczowa i nie zalega na nim śnieg. Pozwala on także funkcjonalnie zagospodarować przestrzeń na działce – w bryłę łatwo wbudować garaż, a wysuwając okapy poza obrys bryły, zapewnić zadaszenie wejściu lub tarasowi.

Tradycyjnie i nowocześnie

Dach dwuspadowy służy kształtowaniu tradycyjnej bryły budynku. Zachowując wierność sprawdzonym proporcjom, można bezpiecznie nawiązać do architektury dawnych dworków – górujący nad ścianami, obszerny spadzisty dach był jednym z podstawowych wyróżników tego stylu. Współczesne dążenie do ekonomicznego wykorzystania miejsca sprawia jednak, że nawet w domach o tradycyjnej architekturze dachy dwuspadowe uzupełnia się nadbudówkami, w których zamontowane są okna. Wysunięta poza obrys dachu, centralnie usytuowana facjata mieści balkon lub loggię, a mniejsze od niej lukarny i wole oczka urozmaicają dach, tworząc symetryczną kompozycję. Obie formy powiększają przestrzeń na poddaszu, komplikują jednak nieco konstrukcję dachu. Prostota i oszczędność formy dachu dwuspadowego sprawiają, że jest on chętnie wykorzystywany także w nowoczesnej architekturze. Modne są wysokie piętrowe domy o bryle w kształcie wydłużonego prostopadłościanu przykryte łagodnie nachylonym dwuspadowym dachem. Spadzisty dach nie kryje wówczas poddasza użytkowego. Zwraca uwagę jedynie czystą formą służącą wyeksponowaniu bryły domu: skromne zadaszenie podkreśla prostotę i eksponuje wysoką jakość materiałów użytych na elewacji oraz mistrzostwo jej wykonania.

Możliwości okapu

Dach dwuspadowy umożliwia swobodne manewrowanie okapami i kształtem krawędzi dachu. Najprostszą modyfikacją jest dalekie wysunięcie okapów poza obrys brył. Znacznie wykraczają one wówczas poza swoją podstawową funkcję, jaką jest ochrona przed opadami i zacienianie znajdującej się pod nimi przestrzeni. Kryją one wówczas tarasy i podcienia.

Tradycyjna prostopadłościenna bryła i dwuspadowy dach to również dobry punkt wyjścia do nowoczesnych modyfikacji tej formy. Nawet jeśli dach nie jest nachylony pod takim kątem jak w tradycyjnej architekturze, można go silnie zaakcentować poprzez znaczne wysunięcie okapów. To, jaką funkcję będą one pełniły, zależy od kąta ich nachylenia. Strome chronią ściany przed opadami, ale zacieniają tylko ściany i wąski pas przestrzeni poniżej. Jeżeli mają tworzyć zadaszenie dla tarasu lub wejścia, powinny być łagodnie nachylone. Szerokie okapy ocieniają elewacje, a jednocześnie podkreślają horyzontalny charakter budynku. Gdy połać jest wysunięta, wszelkie wgłębienia w bryle budynku mają szansę znaleźć się pod dachem: tak tworzy się wejściowe podcienia czy częściowo zadaszone tarasy.

Innym sposobem zdynamizowania prostej formy dachu jest wysunięcie fragmentu połaci – nad wejściem, tarasem, ryzalitem lub wykuszem. Takie rozwiązanie powinno być uzasadnione funkcjonalnie i pozostawać w zgodzie z innymi elementami elewacji: oknami, drzwiami, słupami. Przynosi dobry efekt, gdy wysunięty fragment dachu należy do porządku symetrycznie rozmieszczonych elementów elewacji. Rys nowoczesności można także nadać budynkowi, całkiem rezygnując z okapów. Wówczas dom wraz z dachem tworzą jedną kubiczną bryłę: prostopadłościanu zestawionego z ostrosłupem.

Hanna Jankowska