Jakość benzyny się poprawiła, gorzej jest z LPG. Nieprawidłowości w próbkach pobranych na Śląsku

Inspekcja Handlowa przez cały rok sprawdza, czy paliwa dostępne na polskim rynku spełniają wymagania. Kontrolom podlegają producenci paliw, hurtownicy, magazynujący oraz prowadzący stacje przedsiębiorcy. Cały system dzieli się na dwie części: europejską i krajową. W tej pierwszej weryfikowane podmioty są wybierane w losowaniu, które przeprowadza Prezes Urzędu jako zarządzający systemem monitorowania i kontrolowania jakości paliw. W części krajowej ich dobór zależy od sygnałów od kierowców, innych organów (np. Policji) i negatywnych wyników z poprzednich lat.

– Stały monitoring jakości paliw ciekłych przynosi efekty. W czasie pierwszej kontroli w 2003 r. aż 30 proc. badanych próbek nie spełniało wymogów. W kolejnych latach liczba nieprawidłowości spadała. W 2022 r. zakwestionowaliśmy mniej niż 1,5 proc. próbek - mówi Tomasz Chróstny, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Odsetek próbek, które nie przechodzą pozytywnie testów laboratoryjnych, od 2016 r. utrzymuje się na poziomie poniżej 4 proc. - z małym wyjątkiem oleju napędowego w 2018 r., gdy norm nie spełniło 6,35 proc. próbek. Jednak w kolejnym roku odsetek ten ponownie spadł. Pełen raport poniżej.

Kontrole w 2022 r. - benzyna, ON, LPG i olej opałowy

W 2022 r. Inspekcja Handlowa zbadała jakość benzyny bezołowiowej, oleju napędowego, gazu skroplonego (LPG) oraz lekkiego oleju opałowego. Do badań pobraliśmy 1598 próbek paliw ciekłych (833 próbki benzyn i 765 oleju napędowego), 317 próbek LPG i 1 próbkę lekkiego oleju opałowego.

Specjaliści podczas testów laboratoryjnych wykazali, że 21 próbek paliw ciekłych (19 oleju napędowego, 2 benzyny) nie spełniało wymogów, co stanowi 1,34 proc. zbadanych. Odsetek zakwestionowanych próbek paliw w poszczególnych województwach był wyraźnie zróżnicowany. Podczas losowych kontroli stacji paliw najwięcej nieprawidłowości stwierdziliśmy w województwach: świętokrzyskim (5,41 proc. zbadanych), mazowieckim (2,40 proc.) i podlaskim (2,38 proc.).

Natomiast w przypadku kontroli przedsiębiorców wybranych na podstawie m.in. informacji od kierowców - w województwach: kujawsko‑pomorskim (7,14 proc.), warmińsko-mazurskim (6,25 proc.) i zachodniopomorskim (4,88 proc.). W ostatnich latach (2016-2022) kontrole w hurtowniach paliw oraz u producentów i magazynujących paliwa ciekłe nie wykazały nieprawidłowości.

W wyniku kontroli gazu skroplonego LPG inspektorzy zakwestionowali 10 próbek pobranych na stacjach paliw i w hurtowniach – co daje 3,15 proc. zbadanych. Niewłaściwą jakość odnotowano w czterech województwach: małopolskim, mazowieckim, pomorskim i śląskim. Do kontroli trafiła także jedna próbka lekkiego oleju opałowego, która przeszła pozytywnie testy w laboratorium. Dostępność tego paliwa w ofercie jest ograniczona, a wszystkie badane w latach 2013-2021 próbki spełniały wymagania jakościowe.

Kwestionowane parametry

Eksperci w laboratorium weryfikują zgodność badanych próbek z normami określonymi w Ustawie o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz Rozporządzeniu Ministra Gospodarki ws. wymagań jakościowych dla paliw ciekłych. Przepisy określają parametry wpływające na zanieczyszczenie środowiska oraz prawidłowe funkcjonowanie pojazdów, także w różnych porach roku.

Nieprawidłowości wykryte w oleju napędowym dotyczyły następujących parametrów:

• stabilność oksydacyjna – określa odporność ON na starzenie; niska objawia się mętnieniem paliwa i powstawaniem osadów żywicznych w zbiorniku i systemie zasilania, co może prowadzić np. do zatykania filtrów paliwa czy zanieczyszczania zaworów wtryskowych,
• temperatura zapłonu – zbyt niska może stwarzać ryzyko wybuchu oparów oleju podczas nalewania z dystrybutora,
• zawartość wody – stwierdziliśmy niezgodność pod tym względem w przypadku 1 próbki; obecność wody w paliwie wynika najczęściej z nieszczelności zbiornika, a może prowadzić do korozji układu paliwowego.

W benzynach kwestionowano:

• prężność par – parametr ma różną wartość dla paliwa letniego i zimowego; od jego wysokości zależą łatwość uruchomienia silnika w temperaturze niskiej, w wysokiej zaś – skłonność do tworzenia się korków parowych.

W próbkach LPG nieprawidłowości dotyczyły:

• zawartości siarki oraz działania korodującego na miedź – wysoka zawartość siarki i przekroczenia drugiego parametru mogą powodować korozję elementów silnika,
• pozostałości po odparowaniu - określa skłonność gazu do odkładania osadów w silniku.

Konsekwencje nieprawidłowości

Wojewódzcy Inspektorzy Inspekcji Handlowej wydali 11 decyzji o wycofaniu z obrotu paliw ze względu na znaczne przekroczenia wymagań jakościowych, informując o tych działaniach Inspekcję Ochrony Środowiska. W 18 przypadkach zawiadomili organy ścigania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa w związku z wprowadzeniem do obrotu paliw niewłaściwej jakości, a także poinformowali o wynikach inne organy, w tym Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, który wydaje koncesje na obrót paliwami, Krajową Administrację Skarbową oraz Policję.

Wnioski z kontroli

Odsetek próbek niespełniających wymagań jakościowych co roku kształtuje się na innym poziomie, na co wpływ mogą mieć zarówno liczba skontrolowanych podmiotów i pobranych próbek, jak i zmieniające się wymagania jakościowe. Na ogólny obraz wyników jakości paliw w Polsce rzutuje także sposób określenia podmiotów do kontroli, czyli losowanie i typowanie na podstawie informacji i sygnałów oraz poprzednich wyników kontroli.

Analiza wyników kontroli paliw ciekłych w 2021 i 2022 r. wskazuje na poprawę jakości benzyny w obu częściach systemu. Podobnie jak w latach poprzednich wśród kwestionowanych próbek paliw ciekłych dominował olej napędowy. W jego badaniach w części krajowej odnotowano mniej próbek niespełniających wymagań jakościowych – odwrotnie niż w części europejskiej. Wyniki badań jakości gazu skroplonego (LPG) w 2022 r. były gorsze w porównaniu z 2021 r. – zarówno na stacjach wybranych, jak i wylosowanych do kontroli.

W ostatnich latach (2020-2022) nie kwestionowano próbek z uwagi na przekroczoną zawartość siarki w oleju napędowym i benzynie. To dobrze nie tylko dla pojazdów – emisja związków siarki do atmosfery wraz ze spalinami ma niekorzystny wpływ na środowisko.

Ważne dla konsumentów

Wszelkie przeprowadzane testy z użyciem paliw w domach stwarzają zagrożenie toksykologiczne i wybuchowe.

– Kontrolujemy paliwa dostępne na stacjach przez cały rok. Celem naszych działań jest poprawa ich jakości, a przede wszystkim bezpieczeństwo konsumentów i przedsiębiorców. Wszystkich zainteresowanych zachęcamy do skorzystania z wyników kontroli. Są ogólnodostępne i na bieżąco aktualizowane na mapie paliw dostępnej na uokik.gov.pl – mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Gdzie zgłaszać nieprawidłowości?

Jeśli konsument uważa, że paliwo złej jakości uszkodziło silnik jego pojazdu, może złożyć reklamację u właściciela stacji. Podejrzenie nieprawidłowości na danej stacji należy zgłosić Inspekcji Handlowej, a przypuszczenie, że licznik dystrybutora na stacji wskazuje nieprawidłowo ilość tankowanego paliwa – Głównemu Urzędowi Miar.

/źr. UOKiK/