Z ulem na kółkach przemierza świat

Pszczoły fascynowały go od zawsze. Ale pracując na kopalni nie miał za bardzo czasu, by zająć się nimi na poważnie. Jednak, jak mówi 65-letni Leon Zbawicki ze Świerklan, już wtedy wiele im zawdzięczał.

- Pracowałem na dole kopalni. Było tam jakieś takie zanieczyszczenie, że wielu kolegów i ja też, nabawiłem się okropnej choroby skóry. Łuszczyła się i pękała aż do krwi – wspomina mężczyzna. – Dwa lata jeździłem od dermatologa, do dermatologa i nic nie pomagało. Wreszcie znajomy pszczelarz poradził mi, żebym smarował rany maścią z kitu pszczelego, piłem też wyciąg z niego. Po kilku dniach rany zniknęły bezpowrotnie.

Podobnie zresztą pan Leon wyleczył się z nawracającej anginy ropnej. – Nie wiem co to przeziębienie, czy grypa – chwali się. – To zasługa miodu, który regularnie stosowany usuwa z organizmu wszelkie toksyny.

Barakowozem z ulami przez świat

22 lata temu, kiedy mężczyzna przeszedł na emeryturę pasja odżyła. Swoją pierwszą, pszczelą rodzinę dostał od sąsiada, któremu właśnie roiły się pszczoły. – To tak, jak u ludzi. Kiedy w domu jest za ciasno, ktoś musi się wynieść i tak samo robią pszczoły – uśmiecha się Leon Zbawicki. – Matka i część jej pszczół założyła nowe gniazdo na drzewie i ja je „przejąłem”.

Zaczynał od jednej pszczelej rodziny, teraz ma ich od 60 do 80. Oprócz „stacjonarnych” uli ma też 40 rodzin pszczół, które wozi w specjalnie przebudowanym barakowozie. Dzięki temu może przewieźć je w każdy zakątek regionu, by mogły zebrać różne gatunki miodu. Lasy od Pszczyny po Rybnik zna jak własną kieszeń. Teraz pszczoły pana Leona pracują w Marklowicac, na nieużytkach, tuż za Strefą Aktywności Gospodarczej. To, co tam rośnie, np. osty czy wrotycze, dla nas jest chwastem, dla pszczół to miododajne pole.

Dobić trutnia

Pan Leon godzinami może opowiadać o życiu i zwyczajach pszczół. Na przykład o tym, jakimi są świetnymi lotnikami. Mając pięć oczu – dwa duże „binokle” i trzy przyoczka na środku czoła, a w dodatku widząc w nocy, pszczoła radzi sobie w każdej sytuacji. Owady te niezwykle dbają też o czystość ula. Żeby się załatwić wylatują poza dom.

W pszczelej rodzinie, w której znajduje się ok. 20-30 tys. pszczół, każdy ma zadanie do wykonania. Matka, która żyje nawet 6 lat, (pozostałe ok. 6 tygodni) znosi jajka, sprzątaczki dbają o czystość, strażniczki strzegą przed nieproszonymi gośćmi, wentylatorki dbają, by schłodzone skrzydełkami wnętrze ula miało odpowiednią temperaturę, no i oczywiście jest masa pszczół, które uwijają się, by zebrać miód. Przez jakiś czas w ulu jest także miejsce dla trutni. Żyją one średnio 3 miesiące. Kiedy przestają być potrzebne, pszczoły głodzą je i wypędzają. A jeśli, mimo tego, któremuś z nich przyjdzie do głowy wrócić do ula, zostaje dobity przez żądlącą go strażniczkę.

Kitem w ból

Każdy zna dobroczynne działanie miodu. Pan Leon potwierdza jednak, że najlepiej kupować miód pochodzący z regionu, w którym mieszkamy. A to dlatego, że jesteśmy uodpornieni na pyłki znajdujące się w najbliższym otoczeniu. A kiedy mieszkając np. na Śląsku, kupujemy miód z odległych części kraju, może się zdarzyć, że znajdujące się w miodzie pyłki wywołają u nas reakcję alergiczną.

Najcenniejszy i najlepszy na przeziębienia jest miód spadziowy, bo zawiera najwięcej soli mineralnych i witamin. Choć to, z czego powstaje wcale nie zachwyca. Mszyce, żerujące na drzewach, wysysają soki z rośliny i oddychając, żeby się nie „zakleić”, wyrzucają resztę poza organizm. Sok spada na liście, z których zlizują go pszczoły, przerabiając wszystko na miód.

Lekiem XXI wieku pan Leon nazywa kit pszczeli, który ma właściwości bakteriobójcze, dezynfekcyjne i przeciwbólowe. Wspomina mężczyznę, którego spotkał kiedyś przypadkowo, przejeżdżając swoim wozo-ulem. – Ledwie mówił, miał bardzo zaawansowaną astmę. Okazało się, że to efekt niewyleczonego do końca zapalenia płuc. Poradziłem mu, żeby pił rozcieńczony kit. I pomogło. Nie tylko odzyskał głos, ale i zapomniał, co to szpitale.

Zawistny pseudopszczelarz

Podobno pszczelarze dożywają sędziwych lat. – To fakt – mówi pan Leon. – Jad pszczeli, którym czasem częstują nas owady, gdy np. przypadkowo przyciśniemy pszczołę do ciała, uwstecznia miażdżycę, kit pszczeli udrażnia naczynia krwionośne, a o zbawiennych właściwościach miodu wie każdy. Początkowo, gdy jednego dnia użądliło mnie 20-50 pszczół strasznie puchłem, ale teraz jestem już odporny na jad. Swoją drogą, to świetny środek przeciwreumatyczny.

Jak mówi pan Leon, największym wrogiem pszczół jest chemia. Wspomina, jak dwa lata temu, w jednym z regionów w Niemczech, po tym jak zaprawiano chemicznie ziarna kukurydzy, wyginęły całe pszczele rodziny. Owady bowiem, produkując miód filtrują w organizmie wszelkie chemikalia.

Czasem sami, nawet o tym nie wiedząc, przeganiamy pszczoły ze swojego otoczenia. Dzieje się tak np. wtedy, gdy namiętnie kosimy kosiarką każde nowe źdźbło rośliny, pozbawiając owady miododajnych kwiatów.

Ale czasem i zawiść ludzka może być dla pszczół zabójcza. Pan Leon swój barakowóz z ulami zakotwiczył kiedyś w okolicach Pszczyny. Teren był tak miododajny, że pszczoły nie nadążały ze zbieraniem miodu. Inny zawistny pseudo pszczelarz postanowił to ukrócić. Nocą wpompował w ule truciznę na muchy. Rano pan Leon drżącymi rękoma zebrał dwa wiadra martwych owadów. Na szczęście część z nich przeżyło.