Adam Zdziebło o trudnym ale interesującym partnerstwie publiczno-prywatnym

Jaki cel postawiliście sobie Państwo jako organizator konferencji na temat partnerstwa publiczno-prywatnego w Raciborzu?

Organizatorem konferencji Partnerstwo Publiczno – Prywatne w Nowej Perspektywie Finansowej Funduszy Europejskich 2014 – 2020” jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i Platforma PPP. Dzięki uprzejmości tutejszych władz możemy ją zorganizować  na Zamku Piastowskim w Raciborzu – za co bardzo dziękuję. Założyliśmy, że będzie ona okazją do zaprezentowania działań w zakresie partnerstwa publiczno - prywatnego samorządowcom na Śląsku i Opolszczyźnie, głównie na szczeblu lokalnym, a także przedstawienia dorobku materialnego Platformy PPP po 15 miesiącach od jej powstania. Model współpracy, który w tym czasie wypracowaliśmy potwierdza założony wcześniej kierunek działania rządu i samorządów w zakresie PPP i wsparcia z funduszy unijnych.

Pragnę podkreślić, że obecna perspektywa finansowa wkroczyła w decydujący okres realizacji a Polska Prezydencja w Unii Europejskiej przygotowała podstawy do określenia ram prawnych i systemowych wdrażania funduszy europejskich w perspektywie finansowej 2014 – 2020. Skomplikowana sytuacja finansowa stawia przed nami nowe wyzwania, a partnerstwo publiczno – prywatne jest jednym z możliwych modeli efektywnej realizacji zadań publicznych. Jest to model interesujący, ale relatywnie nowy i trudny.

Jakie były przyczyny zainteresowania Ministerstwa Rozwoju Regionalnego zagadnieniami partnerstwa publiczno-prywatnego i pomysłu powołania Platformy PPP na początku 2011 roku?

Jesteśmy  resortem odpowiedzialnym za kształtowanie polityki rozwoju regionalnego i wsparcie samorządów w jej wdrażaniu.. Obserwowaliśmy rozwój partnerstwa publiczno-prywatnego w Europie i na świecie i doszliśmy do wniosku, że  w realizacji polskiej polityki rozwoju, finansowanej dotychczas głównie ze środków publicznych (unijnych i wkładu krajowego) należy stworzyć mechanizmy, dzięki którym zostałby w nią włączony na równych prawach kapitał prywatny. Mam nadzieję, że także realizacja projektów hybrydowych w ramach Polityki Spójności, które zaangażują kapitał prywatny, będzie sprzyjać niezbędnym oszczędnościom budżetowym samorządów i – z drugiej strony - przyczyniać się do lepszego zaspokajania potrzeb publicznych poprzez realizację większej liczby lepszych projektów infrastrukturalnych.

Niezaspokojone potrzeby społeczne są bardzo duże i z wielu względów rosną szybciej niż możliwości ich zaspokojenia. Dzieje się tak głównie dlatego, że wielkość zadań, które może zrealizować administracja określa dostępny budżet. W warunkach globalizacji i wychodzenia z kryzysu finansowego partnerstwo publiczno-prywatne może stać się ważnym narzędziem realizacji celów społeczno-gospodarczych. Nie stać nas dzisiaj na rezygnację z tego dobrego rozwiązania.

Model ppp oferuje wiele korzyści: wymusza lepsze przygotowanie projektów, terminowość i oszczędność, lepiej wykorzystuje kompetencje poprzez podział zadań i ryzyk pomiędzy sektor publiczny i prywatny, uwzględnia pełen cykl życia projektu, łączy odpowiedzialność za inwestycję i eksploatację infrastruktury, uwzględnia pełen rachunek korzyści i kosztów budowy i użytkowania infrastruktury, zachęca do poszukiwania różnych źródeł finansowania.

Takie były przesłanki powołania 26 stycznia 2011 r. Platformy PPP, w drodze Porozumienia w sprawie Platformy współpracy w zakresie partnerstwa publiczno-prywatnego. Zostało ono zawarte z inicjatywy Ministra Rozwoju Regionalnego przez przedstawicieli rządu i samorządów oraz innych instytucji publicznych. Obecnie członkami Platformy PPP jest kilkadziesiąt podmiotów publicznych; ma ona formułę otwartą - każdy zainteresowany podmiot publiczny może dołączyć do Platformy PPP poprzez podpisanie deklaracji, dostępnej na stronie internetowej Platformy.

Jakie zadania stawia sobie  Platforma PPP ?

Można je uszeregować w kilku następujących obszarach:

Po pierwsze - jest to zapewnienie wymiany wiedzy, dobrych praktyk i sprawdzonych rozwiązań dotyczących przygotowania i realizacji przedsięwzięć publiczno-prywatnych, identyfikacja barier przy ich przygotowaniu oraz tworzenie rozwiązań przyczyniających się do rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego, w tym standardów dokumentacji oraz procedur przygotowania takich projektów;

Po drugie - inicjowanie i wsparcie przygotowania pilotażowych projektów partnerstwa publiczno-prywatnego, służących zdobyciu doświadczeń oraz identyfikacji barier w procesie wdrażania podobnych przedsięwzięć, w tym przygotowanie niezbędnych sektorowych, horyzontalnych analiz oraz określanie trybu postępowania przy realizacji przedsięwzięć partnerstwa publiczno-prywatnego, jak również zapewnienie doradztwa prawnego, ekonomiczno-finansowego oraz technicznego dla jednostek realizujących pilotażowe projekty i programy  partnerstwa publiczno-prywatnego;

Po trzecie - wsparcie merytoryczne dla podmiotów publicznych realizujących projekty partnerstwa publiczno-prywatnego;

I po czwarte - zapewnienie podmiotom publicznym szerokiego dostępu do opinii, ekspertyz, analiz, raportów z audytów, wzorów umów, dokumentacji projektowych oraz innych dokumentów dotyczących partnerstwa publiczno-prywatnego.

Dodam, że Platforma PPP ma swój portal internetowy www.ppp.gov.pl, poprzez który realizuje dwa swoje priorytetowe zadania w zakresie informacji i promocji ppp oraz wymiany doświadczeń i informacji przez systematyczne rozbudowywanie bazy wiedzy.

Jak przedstawia się dotychczasowy udział beneficjentów z województw opolskiego i śląskiego w wysokości dofinansowania unijnego w ramach Narodowej Strategii Spójności 2007-2013?

W obecnej perspektywie finansowej w ramach wszystkich programów krajowych i regionalnych mamy do rozdysponowania rekordowo wysoką alokację – 67,5 mld euro, tj. ponad 280 mld zł. Prawie 3 tej kwoty to środki alokowane w programach krajowych, a więc ogólnopolskich, natomiast 1 została rozdzielona pomiędzy 16 programów regionalnych i programy europejskiej współpracy terytorialnej. Beneficjenci z województw opolskiego i śląskiego korzystają ze środków dostępnych w programach regionalnych dedykowanych tym dwóm województwom, jak również, wraz z beneficjentami z pozostałych regionów, mogą starać się o wsparcie z programów krajowych, tj. w zakresie inwestycji infrastrukturalnych z Programu Infrastruktura i Środowisko (POIŚ), Programu Innowacyjna Gospodarka (POIG),  oraz Programu Kapitał Ludzki (POKL).

Do końca I kwartału 2012 r. w ramach wszystkich programów podpisaliśmy 68,5 tys. umów o dofinansowanie projektów o wartości dofinansowania unijnego ok. 202 mld zł (tj. ok. 74% alokacji dla Polski). Szacuje się, że z tej kwoty 19,8 mld zł trafiło do woj. śląskiego, natomiast projekty realizowane w woj. opolskim dotychczas uzyskały dofinansowanie w wysokości

3,7 mld zł. Pod względem wartości podpisanych umów woj. śląskie jest drugie, po woj. mazowieckim – kontraktacja woj. śląskiego to ok. 10% łącznej wartości wszystkich umów podpisanych w kraju w tej perspektywie finansowej. Ponad połowa środków zakontraktowanych w woj. śląskim dotyczy projektów realizowanych w ramach POIŚ, zaś prawie 1/3 to wsparcie z regionalnego programu dla województwa śląskiego.

W ramach POIŚ realizowane są duże inwestycje infrastrukturalne w zakresie ochrony środowiska, transportu, energetyki, kultury i dziedzictwa narodowego, ochrony zdrowia oraz szkolnictwa wyższego. Do tej pory beneficjenci z całego kraju złożyli wnioski o dofinansowanie na blisko 149,8 mld zł, z czego do instytucji wdrażających wpłynęły z woj. śląskiego wnioski o dofinansowanie na kwotę 19 mld zł, co stanowi prawie 13 % wartości wszystkich złożonych wniosków. Natomiast w analogicznym okresie beneficjenci z woj. opolskiego złożyli wnioski o dofinansowanie projektów na kwotę 2 mld zł, co stanowi 1,3% wartości wszystkich złożonych wniosków.

Ponadto, ok. 10% łącznej wartości projektów realizowanych na terenie woj. śląskiego to projekty wspierane z POKL, natomiast ok. 8% to inwestycje współfinansowane w ramach POIG. Nieco inaczej kształtuje się podział zakontraktowanych środków w woj. opolskim, gdzie prawie połowa łącznej wartości to środki z regionalnego programu dla woj. opolskiego, a ponad 20% to wartość projektów wspieranych z POIŚ. Pozostała część środków zakontraktowanych w woj. opolskim dotyczy inwestycji współfinansowanych w ramach POIG i POKL (po ok. 15% łącznej wartości umów dla woj. opolskiego).

Jak na Śląsku i w Opolszczyźnie rozwija się system partnerstwa publiczno prywatnego?

Muszę podkreślić, ze województwo śląskie jest obszarem niezwykle perspektywicznym pod względem planowanych do realizacji zadań inwestycyjnych. O dobrych uwarunkowaniach w tym zakresie decydują takie czynniki, jak liczba mieszkańców aglomeracji, połączenia komunikacyjne, atrakcyjność turystyczna regionu, lokalizacja poszczególnych obszarów inwestycyjnych.

Okres ostatnich 8 lat charakteryzowała w związku z tym bardzo intensywna realizacja projektów zaspokajających potrzeby mieszkańców, głównie w takich dziedzinach, jak: infrastruktura drogowa, środowiskowa, kulturalna, sportowa i edukacyjna, a także z obszaru ochrony zdrowia.

Wśród projektów ppp w poszczególnych obszarach chciałbym zwrócić uwagę na inwestycje realizowane przez Główną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad: projektowana budowa autostrady A1 odc. Tuszyn-Pyrzowice, w części realizowany na terenie województwa śląskiego – projekt o wartości około 6,5 mld zł oraz historycznie jeden z pierwszych projektów - budowa autostrady A4 Katowice-Kraków w części położony na terenie województwa śląskiego - projekt o wartości około 765,5 mln zł.

Z kolei wśród projektów samorządowych, dla których ukazało się ogłoszenie na wybór partnera prywatnego, znajduje się budowa oraz eksploatacja drogi stanowiącej połączenie komunikacyjne z terenem inwestycyjnym „Tucznawa” w Dąbrowie Górniczej” – projekt o wartości ok. 100 mln zł,

W obszarze ochrony zdrowia wymienić należy projekty samorządowe, dla których zostały już podpisane umowy ppp, w tym przede wszystkim: Szpital Powiatowy w Żywcu. Pomyślna realizacja tego projektu, o wartości ok. 200 mln złotych oznacza faktycznie dla Powiatu Żywieckiego jedyną możliwość zapewnienia społeczeństwu opieki medycznej a także zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej regionu, zmniejszenie bezrobocia i większe wpływy do budżetu samorządu. Dużo mniejszą, choć niezwykle potrzebną inwestycję w tym sektorze stanowi obiekt szpitalny przy Szpitalu Wielospecjalistycznym w Jaworznie o wartości 4 mln złotych. Bardzo interesującym wzorem inwestycji szkolnej – modernizacja budynków nakierowana na efektywność energetyczną – jest projekt ppp w Radzionkowie.

Spośród innych projektów ppp oczekujących na wybór partnera prywatnego, interesujące i bardzo potrzebne wydają się: budynek szkolny w Tychach, Park Wodny w Katowicach, czy umowa na zarządzanie Międzynarodowym Centrum Kongresowym „Spodek”.

Wiele projektów ppp nie wyszło jednak poza fazę koncepcyjną?

Tak jest w większości województw. Mimo to analiza danych o planowanych projektach nastraja optymistycznie – są bardzo różnorodne i pomyślane z rozmachem. Trzeba tylko pamiętać, aby przy planowaniu nie przeszacowywać wartości, co może skutkować obawami potencjalnych inwestorów. Na Śląsku planuje się np. budowę trzech szpitali, obiekty parkingowe, halę widowiskowo – sportową, budowę socjalnych lokali mieszkalnych i wiele innych. Życzę im wszystkim powodzenia. Mam nadzieję, że do ich przyszłego sukcesu przyczynią się również działania Platformy PPP, np. w zakresie opracowania jednolitych procedur i standardów przygotowania projektów ppp – jednej z głównych bolączek powodujących problemy inwestycyjne.