Enej - wesoły Kozak, czy Enej - zbrodniarz UPA? Dni Wodzisławia jeszcze się nie zaczęły, a już wywołują kontrowersje

"Protestuję przeciwko występowi grupy Enej"

• "Szanowni Państwo. Przeanalizujcie kogo zapraszacie. Koncert eneja to plucie na ofiary ukraińców... Jako zwykły obywatel i turysta, który wielokrotnie odwiedzał Wasze piękne miasto protestuję"
• "Jako Polacy nie pozwólmy na banderyzację Polski! Szczególna w tym rola mediów by nagłaśniać i piętnować wszystkich tych, którzy z dumą kultywują banderę i jego dzikie hordy UPA"
• "Protestuję, przeciwko występowi grupy ENEJ, gdyż jednym z przywódców mordów na Polakach w w latach 40 XX w. byłe nie kto inny ENEJ. Nie widzę powodu aby hołubić takie zbrodniarza"

To fragmenty wiadomości (pisownia oryginalna), które trafiły na skrzynkę odbiorczą Nowin w związku z występem grupy Enej na Dniach Wodzisławia Śląskiego. Popularny zespół rockowy ma zagrać koncert w najbliższą sobotę, 14 września. Autorzy e-maili zwracają uwagę na zbieżność nazwy zespołu z pseudonimem jednego z dowódców Ukraińskiej Armii Powstańczej (UPA) - Petro Olijnyka ps. Enej, który brał aktywny udział w ludobójstwie na Wołyniu. Ofiarami tzw. rzezi wołyńskiej byli głównie Polacy, ale również Żydzi, Ormianie, Rosjanie, Czesi, a także ci Ukraińcy, którzy pomagali zagrożonej ludności.

Enej czy Enej?

- Nie dajmy się zwodzić durnym tłumaczeniom, że nazwa tej kapeli pochodzi od głównego bohatera "Eneidy", który na imię miał przecież Eneasz. Enej to pseudonim bojownika OUN-UPA, jednego z ludobójców cywili polskich. Dowódca OW ''Bohun'' (znany ze swojego okrucieństwa; osobiście odrąbywał głowy ofiarom)! - czytamy w jednej z wiadomości, które trafiły na skrzynkę Nowin. Mowa o wspomnianym już Petro Olijnyku.

Natomiast na stronie internetowej zespołu Enej można przeczytać, że nazwa grupy wywodzi się od głównego bohatera "Eneidy" autorstwa Iwana Kotlarewskiego. To pierwszy utwór zapisany w tzw. żywym języku ukraińskim, będący trawestacją "Eneidy" Wergiliusza. Antyczna "Eneida" opowiada o losach  Eneasza - bohatera wojny trojańskiej, natomiast bohaterem ukraińskiej "Eneidy" jest właśnie Enej - wesoły Kozak, podróżujący po świecie.

"Zespół Enej nie ma nic wspólnego z Petro Olinykiem i nie chce być z nim kojarzony"

To nie pierwszy raz, kiedy nazwa zespołu Enej budzi kontrowersje. Zaczęło się w 2013 r., od felietonu Witolda Gadowskiego "Enej: dziś potańczysz, a jutro odrąbie ci głowę. Dwóch Ukraińców tworzy w Polsce zespół i nadaje mu nazwę będącą pseudonimem ukraińskiego zbrodniarza", który ukazał się na łamach portalu wPolityce. Później temat podchwycił europoseł Janusz Wojciechowski, który domagał się zmiany nazwy zespołu.

Wkrótce grupa Enej wydała oświadczenie, w którym wskazano na związek z "Eneidą" Iwana Kotlarewskiego, jednocześnie odcinając się od oficera Ukraińskiej Armii Powstańczej.

- Zespół Enej nie ma nic wspólnego z Petro Olinykiem i nie chce być z nim kojarzony. Uważamy też, że ten człowiek krzywdził innych ludzi, był zbrodniarzem, a my jako zespół uważamy to za haniebne. Podobne zdanie wyrażamy w stosunku do UPA, którą uznajemy za organizację zbrodniczą.

Muzycy zespołu to Polacy i Ukraińcy, więc trudno ich posądzać o jakiekolwiek zamiary polityczne. Bardzo prostym dowodem na to, że odcinamy się od pułkownika UPA, są nasze teksty, płyty oraz działalność koncertowa, w której nie ma ani słowa na temat trudnej historii obu narodów. Naszym celem jest łączyć poprzez muzykę, a nie dzielić ludzi.

Budujmy więc razem wspólną przyszłość, pamiętając o przeszłości - to fragment oświadczenia Łukasza Kojrysa, managera i współzałożyciela zespołu Enej.

"My, Kresowianie, kojarzymy to w sposób jednoznaczny"

Wyjaśnienia grupy Enej nie zakończyły sprawy. Co jakiś czas zdarza się, że zaplanowany koncert zespołu wywołuje oburzenie (przykłady ze Starachowic i Limanowej).

Tak było również w naszym regionie, podczas Śląskiego Jarmarku Bożonarodzeniowego na Zamku Piastowskim w Raciborzu. Imprezę organizował Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego we współpracy z Powiatem Raciborskim. Enej był jedną z gwiazd jarmarku, podczas którego wystąpiły również takie zespoły jak: Golec uOrkiestra, Trebunie Tutki oraz Zakopower.

Przed koncertem radny Ryszard Frączek stwierdził, że zaproszenie grupy Enej do Raciborza budzi niezadowolenie i żal w środowisku Kresowian. - Nie chcę nikogo oskarżać, ale weźmy pod uwagę, że w Raciborzu co 5 mieszkaniec ma korzenie kresowe. Mam to przeliczone. Tymczasem Enej ma nazwę taką jak nazwisko banderowskiego zbrodniarza, Petro Olejnik Enej - nacjonalista, który mordował tysiące Polaków. Na jednym z teledysków Eneja wkomponowane są takie rzeczy jak wioska przed wschodem słońca, rąbanie siekierą, nabijanie widłami, podgrzewanie ognia. My, Kresowianie, kojarzymy to w sposób jednoznaczny - stwierdził wówczas R. Frączek.

Mowa o teledysku do piosenki "Symetryczno-Liryczna".

Wypowiedź radnego Frączka spotkała się z prześmiewczą odpowiedzią Bożydara Nosacza (Enejda po raciborsku). Jednak Ryszard Frączek nie dał się przekonać i zdania w tej sprawie nie zmienił (Enej raz jeszcze. Ryszard Frączek odpowiada Bożydarowi Nosaczowi).

Co na to Urząd Miasta Wodzisławia Śląskiego?

Czy do Urzędu Miasta Wodzisławia Śląskiego również dotarły podobne głosy? - Widziałam komentarze na ten temat na Facebooku. Tam też odnosiliśmy się do nich, podając informacje, które przekazuje zespół na temat genezy swojej nazwy - mówi Nowinom Klaudia Bartkowiak, rzeczniczka prasowa oraz naczelniczka wydziału dialogu, promocji i kultury w Urzędzie Miasta Wodzisławia Śląskiego.

Jak w takim razie urząd odpowiada na zarzuty dotyczące nazwy zespołu? - Enej to polski zespół muzyczny, reprezentujący szeroko folkową muzykę z dodatkiem wielu różnych gatunków, a nazwa grupy wywodzi się od głównego bohatera "Eneidy" Iwana Kotlarewskiego - Eneja, czyli wesołego Kozaka podróżującego po świecie. I tyle - dodaje Klaudia Bartkowiak.

Wojciech Żołneczko