Francuzi przyjechali do Czerwionki-Leszczyn. Zobaczyli, jak zrewitalizowano hałdę po KWK Dębieńsko

W wizycie na terenie składowiska pogórniczego w Czerwionce-Leszczynach wzięli udział przedstawiciele Francuskiego Narodowego Instytutu Środowiska Przemysłowego i Ryzyka (INERIS), GEODERIS - grupy interesu publicznego (GIP) utworzonej m.in. przez Ministerstwo Transformacji Ekologicznej i Solidarności, a także BRGM, francuskiej służby geologicznej, która jest wiodącą francuską instytucją publiczną zajmującą się zastosowaniami nauk o Ziemi do zarządzania zasobami powierzchniowymi i podpowierzchniowymi w celu zrównoważonego rozwoju.

Stronę polską reprezentowali przedstawiciele spółki ZOWER, urzędnicy gminy Czerwionka-Leszczyny, a także pracownicy Politechniki Śląskiej - dr inż. Zenon Różański, dr hab. inż. Paweł Wrona prof. PŚ oraz dr inż. Jacek Korski z Instytutu Techniki Górniczej KOMAG w Gliwicach.

Bez współpracy ani rusz

Celem spotkania była prezentacja polskich doświadczeń i osiągnięć w zakresie rewitalizacji zwałowiska odpadów powęglowych i przeciwdziałania ich samozagrzewaniu. W tym kontekście przedstawiony został również zakres współpracy przemysłu, nauki i lokalnego samorządu. Ich współdziałanie w oparciu o zasady gospodarki obiegu zamkniętego przywraca środowisku i społeczeństwu tereny poprzemysłowe z wykorzystaniem ubocznych produktów wydobycia oraz ubocznych produktów spalania pochodzących z górnictwa i energetyki.

We Francji, jak i wielu innych krajach, gdzie istnieją zagłębia węglowe, problem zapożarowanych hałd jest wciąż aktualny, często nawet pomimo już całkowitej likwidacji górnictwa konwencjonalnego. Dlatego polskie doświadczenia w zakresie skutecznych metod zwalczania zagrożenia pożarowego na zwałowiskach odpadów powęglowych oraz rekultywacji tego typu obiektów są tak cenne. Tym bardziej, teren zwałowiska w gminie Czerwionka-Leszczyny oraz zlokalizowany w jego obrębie zakład są doskonałym przykładem tego, jak likwidować aktywność termiczną i korzystnie dla środowiska rewitalizować teren zwałowiska odpadów wydobywczych.

Działania podejmowane przez spółkę ZOWER nie polegają wyłącznie na oczyszczaniu i przywracaniu naturalnych walorów obszarowi eksploatowanemu przez przemysł wydobywczy. To znacznie szersze proekologiczne działanie, które jest korzystne dla całego środowiska naturalnego.

Usunięcie odpadów pokopalnianych poprawia zarówno jakość wody i gleby, jak i wpływa na bezpieczeństwo społeczności zamieszkującej okolice zwałowiska, gdyż likwidowane jest m.in. zagrożenie samozapłonu nagromadzonych tam odpadów, a budowa rowów odwadniających i zbiorników retencyjnych zabezpiecza mieszkańców okolic zwałowiska Dębieńsko przed powodzią.

Bezpieczeństwo lokalnych społeczności

ZOWER realizuje również dodatkowe zadania związane z udrażnianiem lokalnych cieków powierzchniowych, retencjonowaniem wód na obszarze dawnego zwałowiska bez ich odprowadzania do cieków zewnętrznych i wód burzowych spływających od strony autostrady dla zabezpieczenia przeciwpowodziowego miasta. Spółka zajmuje się też zabezpieczeniem przeciwpożarowym stożków objętych strefą ochrony krajobrazu. Posiadane zasoby: instalacja, technologia, doświadczenie i wiedza pracowników umożliwiają kompleksowe przetwarzanie odpadów ze składowiska. Podejmowane działania systematycznie przyczyniają się do poprawy stanu środowiska naturalnego w obrębie dawnego zwałowiska, a docelowo, po zmianie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, umożliwią nie tylko wybudowanie na tym terenie farmy fotowoltaicznej, ale także stworzą spokojną, zieloną enklawę na dawnym silnie zdegradowanym poprzemysłowym obszarze.

Dobre praktyki dla środowiska

Spółka ZOWER dotychczas przetworzyła ok. 26 milionów ton odpadów pogórniczych na Zwałowisku KWK Dębieńsko. Rocznie przerabianych jest tam około 1,5 mln ton ubocznych produktów wydobycia, a z tego materiału odzyskiwane są kruszywa i frakcje organiczne, które zawracane są do ponownego wykorzystania w ramach gospodarki cyrkularnej. Poza bieżącym wykorzystaniem odpadów i skierowaniem ich jako pełnowartościowych produktów w różnych kierunkach gospodarczych, działalność ta pozwala na aktywne i realne wsparcie transformacji regionów poprzez odzysk terenów pogórniczych i poprzemysłowych np. dla celów budowy instalacji OZE.

Realizowana praktyka przywracania wartości użytkowych terenom zdegradowanym została opisana w tegorocznym „Raporcie odpowiedzialnego biznesu 2023. Dobre praktyki”. To największy w Polsce coroczny przegląd inicjatyw z obszaru zrównoważonego rozwoju i ESG. Podkreślono, że w procesie rekultywacji terenów zdegradowanych przetwarzane są materiały powydobywcze, co przyczynia się m.in. do eliminacji ryzyka samozapłonu takiego obszaru, odzyskania surowców, a także przywrócenia wartości użytkowej terenu dla lokalnej społeczności. Praktyka ta pozwala również na ograniczenie emisji CO₂ do atmosfery, związanej z wydobyciem i zastosowaniem surowców naturalnych.

_{źródło: ZOWER, oprac. ż}