Zasieki, druty kolczaste i… chata na końcu świata

Wchodząc na teren jednego z najlepiej zachowanych zbiorowisk leśnych w mieście, znajdujemy się jakby w innym świecie. Bloki i zgiełk miasta zostawiamy za sobą. Możemy usłyszeć odgłosy ptaków, jak na przykład dzięcioła zielonosiwego czy trzmielojada. Leśne ścieżki zachęcają do różnych aktywności – spacerowania, biegania czy jeżdżenia na rowerze. O tym, że kiedyś tutaj wyglądało wszystko zupełnie inaczej, wiedzą najstarsi mieszkańcy.

To historia sprzed dziesięcioleci, kiedy w czasach tak zwanej komuny, czyli Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej władza pilnowała wszystkich i wszystkiego. Nie można było robić fotografii kopalń, nie można było przekraczać granicy państwowej w miejscu, w jakim się chciało. Ba! Nie można było nawet do niej się zbliżać.

Przenieśmy się więc w czasie o jakieś 40 lat wstecz. Lata 80. XX wieku, w Polsce to czas powstania Solidarności, ale też stanu wojennego i pacyfikacji zakładów pracy, u nas kopalń. Granica pomiędzy Polską Rzeczpospolitą Ludową a Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną biegnie również przez Jastrzębie. Teoretycznie to dwa przyjacielskie państwa z bloku komunistycznego. Czy można więc było odwiedzać się po sąsiedzku, jak to dzisiaj się dzieje?

Nic bardziej mylnego. Granica pomiędzy oboma państwami przebiega również przez część naszego miasta, a dokładnie Ruptawę. Trudno było się nawet zbliżyć do samej granicy. W strefie nadgranicznej mogli przebywać wyłącznie mieszkańcy. Jeśli już jednak udałoby się nam dojść do linii granicznej, oczom naszym ukazałyby się zasieki, druty kolczaste, a nawet pas zaoranej ziemi.  Najstarsi mieszkańcy wspominali, że kiedy jakieś dziecko zabłądziło na granicę i zostawiło tam swój ślad, to żołnierze Wojsk Ochrony Pogranicza dokładnie sprawdzali, kto się tam znalazł i czy przypadkiem nie udało się mu przedrzeć do obcego państwa. W zamiar krajoznawczy tego typu wycieczek nikt wówczas nie dałby wiary. Opowieść z poszukiwaniem grzybów też by nie przeszła.

Nielegalne przekroczenie granic państwa lub nawet sam zamiar był wówczas poważnym naruszeniem porządku publicznego, wymierzonym w komunistyczne władze. Naprawdę, dzisiaj trudno uwierzyć w to, że las Pastuszyniec miałby być jakimś ważnym szlakiem przemytniczym czy drogą ucieczki na Zachód. Chyba że w dalszej perspektywie - przez Czechosłowację do Austrii. Jednak miejsce to było strzeżone, a WOP-iści i czescy wojskowi patrolowali ten teren.

Dzisiaj, przechadzając się przez las Pastuszyniec nic już nie przypomina dawnej historii. Jastrzębianie chętnie kierują się do koliby na konci sveta (chaty na końcu świata) w miejscowości Perstna. To ulubiona baza rowerzystów i turystów pieszych. Dzisiaj słychać tam gwar polsko-czeskich rozmów, a żołnierzy strzegących granic dawno nie widziano w tej okolicy. Wprawdzie mówi się, że podobno przemyca się tędy narkotyki, ale to już temat na inną historię.