Historia medycyny i farmacji w rybnickim Edukatorium Juliusz

Edukatorium Juliusz to nowe, niezwykłe miejsce na mapie Rybnika. Poświęcone jest ono historii medycyny i farmacji. W piątek, 2 września, odbyła się konferencja prasowa zapowiadająca jego otwarcie.

- Otwarcie Edukatorium Juliusz, zbiegające się z Europejskimi Dniami Dziedzictwa, obchodzonymi w tym roku pod hasłem „Połączeni dziedzictwem” ma charakter symboliczny – mówi Piotr Kuczera, prezydent Rybnika. -  To bowiem przestrzeń, która jeszcze dwadzieścia kilka lat temu była szpitalem. Dzisiaj znów mówimy tu o człowieku, o tym w jaki sposób funkcjonuje, na co jest narażony, jak powinien dbać o zdrowie. A wszystko to dzięki wystawie poświęconej medycynie i farmacji - jednej z profesji i pasji Juliusza Rogera, patronującego temu miejscu od początku XX wieku, kiedy to obiekt funkcjonował jako Juliuskrankenhaus – przypomina prezydent. 

Dziś, kiedy rozpoczyna swoją działalność Edukatorium, postać Juliusza Rogera wciąż patronuje temu miejscu, roztaczając nad nami swój symboliczny parasol lekarza, społecznika, folklorysty, a przede wszystkim osoby miłującej śląskość – kulturę, język, przyrodę, zwyczaje i obrzędy mieszkańców Górnego Śląska – miejsca, w którym znalazł swoją drugą ojczyznę.

- Rybnik przez lata inwestował w Strefę Juliusza, by mieszkańcy mieli szansę poznać historię tego miejsca - mówi Wojciech Kiljańczyk, przewodniczący Rady Miasta Rybnika. - Szczególny aspekt dotyczy uczenia dzieci poprzez doświadczenie. Koncepcja przywrócenia do życia byłego szpitala wpisuje się w trend budowania nowoczesnego miasta, w którym istotną rolę odgrywa tworzenie miejsc, w których można doświadczyć nowych technologii sprzyjających edukacji i nauce – dodaje przewodniczący.

- Siłą Edukatorium jest program edukacyjny – zaznacza Wojciech Dominiak, dyrektor rybnickiego Muzeum im. O. Emila Drobnego. – Wystawa tworzy szkielet, na którym zawieszone będą różne formy edukacyjne, tworzące cykl edukacyjny o człowieku: warsztaty, moduły i ścieżki edukacyjne. Każdy znajdzie tu wiele ciekawych informacji z różnych dziedzin funkcjonowania człowieka. Jestem przekonany, że unikatowość tego miejsca w skali kraju sprawi, że z czasem marka „Edukatorium Juliusz” będzie rozpoznawana w całym kraju, a także poza jego granicami – przekonuje dyrektor.

Wystawa – Edukatorium Juliusz:

Interaktywna wystawa o charakterze poznawczo – historycznym, rozmieszczona jest na 4 kondygnacjach dawnego szpitala, i w swoim charakterze do niego nawiązuje. Poszczególne pomieszczenia wystawiennicze nawiązują wizualnie do współczesnych i dawnych przestrzeni szpitalnych, prezentując oddziały szpitalne i przyporządkowane im tematy. Znajdziemy tu:  oddział ortopedii i traumatologii, otolaryngologiczny, neurologiczny, okulistyczny, kardiologiczny, ginekologiczno-położniczy, urologiczny, pulmonologiczny, gastroenterologiczny, dermatologiczny, chorób wewnętrznych, onkologiczny, zakład diagnostyki oraz blok operacyjny. 

W kolejnym etapie wędrówki widz trafia do szpitalnego archiwum zlokalizowanego na poddaszu, gdzie prezentowana jest historia medycyny i farmacji. Wystawa prezentuje postęp w medycynie i farmacji, który dokonał się od początków XIX wieku do czasów współczesnych. Wyjście z archiwalnej części wystawy prowadzi do strefy relaksu, w której możemy zasięgnąć informacji na temat prowadzenia zdrowego trybu życia, odpowiedniego odżywiania, właściwej higieny czy skutecznego odpoczynku.

Poznać i zrozumieć ludzkie ciało

Wystawa pomaga zrozumieć procesy zachodzące w ciele człowieka, zmiany wynikające również z upływu czasu, ale również w naturalny sposób zwraca uwagę na konieczność profilaktyki, zdrowego żywienia, czy zwyczajnie dobrego, szczęśliwego życia. Dlatego też odwołujemy się za pomocą wystawy również do sfery życia psychicznego czy ludzkiej seksualności.

Samodzielne odkrywanie

Wystawa przewidziana jest do samodzielnego zwiedzania, ale przygotowane zostały również specjalne ścieżki edukacyjne, jak i warsztaty o różnym charakterze, dla różnych grup wiekowych. Bazując na wystawie chcemy stworzyć miejsce przyjazne, gdzie każdy będzie czuł się swobodnie, nie będzie bał się eksperymentować, doświadczać, a przy okazji uczyć się nowych rzeczy. Wystawowa sala operacyjna wprowadza zwiedzającego w klimat prawdziwej operacji za pomocą aplikacji pozwalającej zostać chirurgiem, anestezjologiem czy instrumentariuszem.

Anatomia 

W nowym obiekcie zobaczyć można model XVI-wiecznej protezy ręki, skusić się na rehabilitację w starym, XIX-wiecznym stylu czy też zajrzeć w głąb ciała człowieka bez udziału skalpela. Można tu również podejrzeć jak wyglądał każdy z nas będąc jeszcze w łonie swojej mamy. 

Trochę profilaktyki

Duży nacisk na wystawie położony jest na profilaktykę i udzielanie fachowej pomocy, stąd stanowiska dla najmłodszych, przy których dowiedzą się  jak  prawidłowo zgłosić wypadek. Będą mogli oni samodzielni, choć pod fachowym okiem, przeprowadzić defibrylację. A wszystko to w nowoczesnym otoczeniu, w którym znajduje się tu prawie setka ekspozytorów, za pomocą których uczymy się poprzez zabawę i doświadczanie. Jedno ze stanowisk prowadzące nas w kierunku oddziału dermatologicznego pozwala na wstępne ocenienie własnej skóry jak również zmian, które mogą nas zaniepokoić, chociażby po zbyt długiej ekspozycji na słońcu.

Okulistyka wczoraj i dziś

Na ostatnim piętrze budynku, w części historycznej można zobaczyć gabinet okulistyczny, z unikatową kolekcją zbiorów Pana Konrada Pojdy, ale również w nowoczesnej formie prześledzić zmiany jakie zaszły w medycynie od czasów starożytnych aż po dziś. Dzięki technologiom starożytne czy średniowieczne teksty medyczne mogą zostać samodzielnie odczytane przez zwiedzającego.

Strefa Juliusz

Kompleks byłego Szpitala Miejskiego im. Juliusza Rogera zwany po prostu „Juliuszem”, powstał na przełomie XIX/XX wieku. Składa się z kilku gmachów zlokalizowanych pomiędzy ulicą Miejską, Klasztorną i 3 Maja: pawilonu Juliusz, pawilonu Rafał, budynku byłego oddziału dermatologicznego, starej apteki oraz dawnego pogotowia ratunkowego.  Częścią „Juliusza” jest również górująca nad całym kompleksem piękna bryła dawnej, zdesakralizowanej już przyszpitalnej kaplicy. Jej zarządcą jest rybnicka Fundacja na Rzecz Ochrony Dóbr Kultury.

Sam pawilon „Juliusz” to największy i najstarszy z  zabytkowych budynków tworzących kompleks. Jego remont to jeden z ostatnich etapów przywracania do świetności zabytkowego kompleksu dawnego szpitala miejskiego, którego budynki znajdują się pod ochroną konserwatorską (zostały wpisane do rejestru zabytków województwa śląskiego).

Po zakończonej w 2020 roku modernizacji, pawilon „Rafał”, zmienił się nie do poznania – zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz. Powstała tutaj przestrzeń wystawiennicza, którą wypełnia ekspozycja ilustrująca historię medycyny i farmacji.

W zmodernizowanych w 2019 roku wnętrzach po dawnym oddziale dermatologii przy ul. Miejskiej aktualnie funkcjonuje Ośrodek Rodzinnej Pieczy Zastępczej oraz Filia Wojewódzkiego Ośrodka Adopcyjnego.

Dawną świetność odzyskał też zabytkowy budynek przyszpitalnej apteki - w jego odrestaurowanych wnętrzach powstały nowocześnie wyposażone sale praktycznej nauki zawodu Zasadniczej Szkoły Zawodowej Izby Rzemieślniczej. 

Powoli do życia wraca również zdesakralizowana kaplica - obiektem tym od niedawna zarządza rybnicka Fundacja na Rzecz Ochrony Dóbr Kultury, w której najbliższych planach jest przygotowanie kaplicy do wykorzystania jej jako obiektu, który w znaczący sposób uzupełni i uatrakcyjni ofertę kulturalno-społeczną całego kompleksu.