Warzywa, owoce, zboża - tak może wyglądać poziom zbiorów i plonów w Polsce

Wyniki wstępnego szacunku produkcji głównych upraw rolnych i ogrodniczych w 2022 r. przedstawiają się następująco:

• zbiory zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi wstępnie szacuje się na około 26,6 mln t, tj. o około 1% mniej od zbiorów ubiegłorocznych;
• zbiory rzepaku i rzepiku ocenia się na około 3,6 mln t, tj. o około 12% więcej od zbiorów ubiegłorocznych;
• produkcję warzyw gruntowych ocenia się na około 4,0 mln t, tj. na poziomie o 3% wyższym w porównaniu do roku ubiegłego;
• szacuje się, że zbiory owoców z drzew będą o 5,8% wyższe od ubiegłorocznych i wyniosą ponad 4,7 mln t;
• produkcję owoców z krzewów owocowych i plantacji jagodowych szacuje się na niemal 620 tys. t, czyli o 9,3% więcej od zbiorów w 2021 r.

GUS w swojej analizie, opracowanej na podstawie ekspertyz z początku lipca, wymienia zarówno czynniki pozytywne, jak i negatywne, które miały wpływ na kształtowanie się produkcji roślinnej w tym roku. Do tych korzystnych należy m.in. przeprowadzenie zasiewu w optymalnym czasie, sprzyjające warunki pogodowe oraz dobre wyrośnięcie i rozkrzewienie roślin jesienią.

Uprawom zagrażały z kolei ochłodzenia w kwietniu i maju, wiosenny niedobór opadów czy ekstremalne zjawiska pogodowe występujące na przełomie półrocza.

GUS w swojej analizie, opracowanej na podstawie ekspertyz z początku lipca, wymienia zarówno czynniki pozytywne, jak i negatywne, które miały wpływ na kształtowanie się produkcji roślinnej w tym roku. Do tych korzystnych należy m.in. przeprowadzenie zasiewu w optymalnym czasie, sprzyjające warunki pogodowe oraz dobre wyrośnięcie i rozkrzewienie roślin jesienią.

Uprawom zagrażały z kolei ochłodzenia w kwietniu i maju, wiosenny niedobór opadów czy ekstremalne zjawiska pogodowe występujące na przełomie półrocza.

Jesienią pogoda sprzyjała rolnikom. Siewy zbóż ozimych zakończono w drugiej dekadzie października, warunki w listopadzie służyły podtrzymywaniu wegetacji, opady uwilgotniły glebę, zaś dobowe wahania temperatury sprzyjały hartowaniu roślin, które w stan zimowego spoczynku weszły dobrze wyrośnięte i rozkrzewione, jak czytamy w szacunkach GUS. Temperatura w zimie nie zagroziła roślinom. Lutowe, znacznie wyższe opady przez które tworzyły się zastoiska wody, a także zamarzająca i rozmarzająca gleba nieco osłabiła ich system korzeniowy. Dodajmy, że w lutym średnie krajowe sumy opadów wyniosły 150% normy (wyliczanej jako średnia z lat 1991-2020).

W drugiej połowie marca rolnicy mogli przystąpić do pierwszych wiosennych prac polowych. Rozpoczęto również siewy owsa, pszenicy jarej i jęczmienia jarego. Okresowo pojawiające się przymrozki wpłynęły na spowolnienie wzrostu i rozwoju roślin. Opady, które pojawiły się w trzeciej dekadzie maja, uratowały sytuację z poprzednich tygodni, kiedy na skutek deficytu deszczu doszło do przesuszenia gleby. Niedobory opadów odnotowano ponownie w czerwcu, rośliny na słabszych glebach miały znacznie trudniejsze warunki do wzrostu i rozwoju.

Jak informuje GUS, decydujący wpływ na wielkość i jakość uzyskanych zbiorów, mają warunki pogodowe. Z kolei rolnicy zwracają uwagę, że wpływ na kształtowanie się cen z pewnością będą miały wysokie ceny paliw, wysokie opłaty za media i ogólna niekorzystna sytuacja na rynku.

Zboża

Jak wynika ze wstępnych szacunków, powierzchnia uprawy zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi w 2022 r. jest o ok. 7% mniejsza od ubiegłorocznej i wynosi ok. 5,9 mln ha2.

Rzepak i rzepik

Szacuje się, że powierzchnia uprawy rzepaku i rzepiku w bieżącym roku zwiększyła się w porównaniu do roku ubiegłego o około 8% i wynosi około 1,1 mln ha. Zbiory rzepaku i rzepiku wstępnie oszacowano na 3,6 mln t, tj. o około 12% więcej od ubiegłorocznych.

Ziemniaki

Warunki wegetacji - od posadzenia do połowy maja były niezbyt korzystne dla upraw ziemniaka. Chłodna pogoda, przymrozki, słąbe opady deszczu sprawiły, że rośliny - w zależności od regionu - miały różne możliwości, by wschodzić i rozwijać się we właściwym tempie. Prognozy wskazują, że zbiór ziemniaków w tym roki będzie nieco niższy od tego w ubiegłym roku. Powierzchnia uprawy to ok. 0,2 mln ha. Wysokość zbiorów uzależniona jest od pogody.

Buraki cukrowe

Powierzchnia uprawy buraków cukrowych przekroczy ok. 0,2 mln ha, jednak to mniejsza liczba niż w 2021. Buraki zmagały się z takimi samymi przeciwnościami pogodowymi jak ziemniaki. Warunki poprawiły się w maju i buraki intensywnie wzrastały. Stan plantacji buraków cukrowych w połowie lipca był dobry, a wegetacja dość dynamiczna. Szacunkowa obsada roślin na 1 ha wynosi około 98 tys. sztuk i jest wyższa od ubiegłorocznej. I tutaj również, pogoda będzie miała decydujący wpływ na ostateczną wysokość plonów.

Warzywa gruntowe

Produkcję warzyw gruntowych szacuje się obecnie na 4,0 mln t, tj. na poziomie o 3% wyższym w porównaniu do roku ubiegłego.

Niesprzyjające warunki pogodowe na początku okresu wegetacyjnego przyczyniły się do opóźnienia terminu siewu warzyw gruntowych. Deficyt wodyry na niektórych obszarach kraju występował aż do maja, a następnie ekstremalne temperatury utrudniały roślinom odpowiedni wzrost i rozwój. Wśród czynników ograniczających plonowanie w bieżącym roku wymienić należy takie ekstremalne zjawiska pogodowe jak: gradobicia, deszcze nawalne oraz wichury. Prowadziły one do lokalnych podtopień plantacji oraz uszkodzeń roślin. Obecnie w najlepszej kondycji znajdują się przede wszystkim ciepłolubne gatunki warzyw, takie jak pomidory i ogórki. Największe problemy występują natomiast na nienawadnianych plantacjach warzyw korzeniowych.

Ocenia się, że tegoroczne zbiory kapusty, przy sprzyjających warunkach pogodowych w kolejnych tygodniach okresu wegetacji, mogą przekroczyć poziom 680 tys. t. Produkcja kalafiorów jest obecnie oceniana na 130 tys. t. Zbiory cebuli szacuje się na poziomie 650 tys. ton, natomiast produkcja marchwi może wynieść ok. 620 tys. t. Zbiory buraków ćwikłowych oceniono na poziomie zbliżonym do roku ubiegłego, tj. 240 tys. t. Produkcja pomidorów gruntowych może wynieść 172 tys. t, a ogórków 145 tys. t. Łączne zbiory pozostałych gatunków warzyw szacuje się na prawie 1,4 mln t, przy czym największy udział w tej grupie mają: dynia, pietruszka, kukurydza cukrowa, a także selery oraz fasolka szparagowa.

Owoce

Tegoroczne łączne zbiory owoców z drzew szacuje się obecnie na ponad 4,7 mln t, czyli o 5,8% więcej w porównaniu do roku poprzedniego. Ostateczny wynik będzie jednak zależał od przebiegu warunków atmosferycznych w nadchodzących miesiącach okresu wegetacyjnego.

Warunki pogodowe pod koniec ubiegłego i na początku bieżącego roku sprzyjały przezimowaniu upraw sadowniczych, umożliwiając roślinom rozpoczęcie okresu wegetacyjnego w 2022 r. w dobrej kondycji. Większość gatunków sadowniczych kwitła obficie i długo. Obloty zapylaczy charakteryzowały się mniejszą niż zazwyczaj intensywnością, jednak były dostateczne. Z powodu utrzymującej się suszy na terenie niemal całego kraju relatywnie duży był jednak opad zawiązków owoców.

W opracowaniu odnotowano, że wpływ negatywnych warunków pogodowych na wyniki produkcyjne zmienia się dzięki znacznemu postępowi technologicznemu, jaki dokonuje się w polskim sadownictwie.

Zbiory z sadów jabłoniowych zostały wstępnie oszacowane na ok. 4,2 mln t, czyli o ok. 5% więcej w stosunku do roku poprzedniego. Produkcja gruszek w sadach jest obecnie szacowana na niemal 82 tys. t, tj. na poziomie wyższym o 19% od ubiegłorocznego. Zbiory śliwek oceniono na prawie 132 tys. t, czyli o ok. 12% więcej niż przed rokiem. Produkcja wiśni w 2022 r. może być o 10% większa i wynieść ok. 183 tys. t, natomiast zbiory czereśni oszacowane zostały na poziomie 78,5 tys. t, tj. niemal o 33% większym niż w 2021 r.

Przewiduje się, że łączne zbiory brzoskwiń, moreli i orzechów włoskich przekroczą poziom z poprzedniego roku o 38% i wyniosą niespełna 20 tys. t. Zbiory z pozostałych drzew owocowych (obejmujących m. in: amelanchier, dereń, jarząb, nieszpułkę zwyczajną i pigwę) wyniosą ok. 3 tys. ton.

Produkcję owoców z krzewów owocowych w sadach i plantacji jagodowych oceniono wstępnie na niespełna 620 tys. t, tj. o 9,3% więcej niż w roku poprzednim. Ocenia się, że łączna produkcja truskawek wyniesie ok. 185 tys. t, czyli o 18,8% więcej niż przed rokiem.

Z powodu wysokich cen skupu malin w 2021 r. zwiększyło się zainteresowanie producentów uprawą tego gatunku. W konsekwencji wzrosła powierzchnia plantacji, były one także utrzymywane w wysokiej kulturze. Ze względu na niesprzyjające warunki pogodowe na początku roku, poziom produkcji malin odmian letnich nie był wysoki. Natomiast znacznie lepiej zapowiadają się plony odmian powtarzających kwitnienie. Łączne zbiory malin szacowane są obecnie na niespełna 111 tys. t, czyli niemal o 7% więcej w porównaniu do poprzedniego roku.

Produkcję porzeczek ogółem (czarnych i kolorowych łącznie) oszacowano na 151,5 tys. t, tj. na poziomie nieprzekraczającym zbiorów z roku poprzedniego. Zbiory porzeczek czarnych zostały ocenione na nieco ponad 104 tys. t, czyli o 9% mniej niż w roku ubiegłym, natomiast porzeczek kolorowych na ponad 47 tys. t, tj. niemal o 27% więcej. Mniejsza podaż czarnej porzeczki wynika z silnych opadów kwiatów oraz zawiązków owoców z powodu występowania suszy i zbyt wysokich temperatur.

Zbiory borówki wysokiej oszacowano na prawie 64 tys. t, czyli o ok. 15% więcej niż w 2021 r. Plonowanie agrestu oceniono, podobnie jak w roku ubiegłym, na niespełna 9,8 tys. t. Ze względu na niskie ceny skupu agrestu, większość plantacji jest obecnie zaniedbana, a jakość zbieranych owoców słaba. Produkcja pozostałych owoców z krzewów owocowych i plantacji jagodowych w sadach została oszacowana na ponad 88 tys. t. Dominującymi gatunkami w tej grupie owoców są aronia oraz jagoda kamczacka. Nieznacznie zwiększa się też znaczenie produkcji winogron.

źródło danych: GUS