Poszukiwania szczątków ofiar komunizmu na cmentarzu Jeruzalem w Raciborzu [ZDJĘCIA]

Epidemia gruźlicy i egzekucje

Po kilkudziesięciu latach historia zmarłych i straconych w raciborskim więzieniu osób wychodzi na jaw. Wszystko to za sprawą badań, które na cmentarzu Jeruzalem w Raciborzu prowadzą pracownicy Biura Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej.

W dniach 21 czerwca - 2 lipca pracownicy IPN przeprowadzili drugi etap prac poszukiwawczych. Odnaleziono szczątki 6 osób. Kontekst archeologiczny i analiza antropologiczna wykazały, że mogą to być straceni i zmarli w latach 1947-1952 w raciborskim więzieniu poszukiwani. Szczątki zostaną poddane dalszym badaniom, w tym identyfikacji genetycznej.

Więzienie Centralne w Raciborzu przyjmowało po wojnie skazanych z całej Polski, w tym także karanych za działalność niepodległościową. Większość osadzonych, którzy w latach 1945–1956 zmarli, prawdopodobnie z powodu epidemii gruźlicy w zimnych, przepełnionych celach – pogrzebano na cmentarzu Jeruzalem.

Kim mogli być zmarli?

Oto sylwetki zmarłych i straconych osób, których szczątki prawdopodobnie odkryto w Raciborzu:

• plut. Prawdziński Bogusław ps. „Sęk”, ur. w 1926 r. w Piotrkowie Trybunalskim; sanitariusz i szef kancelarii komp. krypt. „Longinus”, potem „Brony” KWP; 19/20 IV 1946 r. brał udział w akcji na Radomsko, gdzie zorganizował punkt opatrunkowy; 21 VI 1946 r. skazany przez SO w Częstochowie na sesji w Radomsku w trybie doraźnym na 10 lat więzienia; zmarł w więzieniu w Raciborzu 8 VIII 1947 r. w wieku 21 lat;
• Filipecki Henryk ps. „Tarzan”, ur. w 1923 r. w Piaskach (ob. Czeladź); milicjant, żołnierz oddziału partyzanckiego Komendy Wojewódzkiej „Klimczok” KWP i patrolu dywersyjnego poakowskiej organizacji Pawła Cierpioła "Makopola"; aresztowany przez PUBP Rybnik, uciekł z aresztu i wielokrotnie wymykał się obławom; ostatecznie aresztowany w I 1949 r. i skazany przez WSR w Katowicach na karę śmierci, zamienioną na długoletnie więzienie; zmarł w Raciborzu 25 I 1950 r. w wieku 26 lat;
• Tkocz Antoni, ps. „Antoś”, ur. w 1920 r. w Marklowicach; wcielony do wojska niemieckiego, skazany za śpiewanie polskich piosenek; żołnierz oddziału partyzanckiego Komendy Powiatu „Leśniczówka” KWP, następnie plutonu „Wędrowiec” pod dowództwem Emila Ruśnioka „Gustlika” (wtedy podporządkowany NSZ). 8 VII 1946 r. udało mu się ujść obławie UB-KBW w Kiczycach. Po rozproszeniu oddziału, żołnierz grupy zbrojnej ze struktur dawnego inspektoratu rybnickiego AK. We IX 1946 r. postrzelony podczas aresztowania i torturowany. 12 XII 1946 r. skazany na karę śmierci przez WSR w Katowicach; 22 I 1947 r. w wieku 27 stracony w więzieniu w Raciborzu. Więzienie zgłosiło zgon dopiero po 9 latach, podczas których rodzina bezskutecznie próbowała poznać jego los;
• Skałecki Henryk ps. „Suchy”, ur. w 1926 r. w Woli Sławińskiej (ob. Lublin), członek AK-DSZ-WiN (placówka Lipniak w Konopnicy, podlegała oddziałowi kpt. Stanisława Łukasika „Rysia” ze Zgrupowania AK-DSZ-WiN mjra Hieronima Dekutowskiego „Zapory”), pełnił funkcję łącznika; za zranienie pijanego żołnierza „ludowego” WP, atakującego bagnetem postronnych ludzi, skazany przez WSR w Lublinie na 3 lata więzienia; mimo formalnego zwolnienia nie doczekał wyjścia z więzienia, gdzie zmarł przed 25 III 1947 r. w wieku 20 lat;
• Baranowski Wiktor ps. „Narewski”, ur. w 1910 r. w Rudnikach (pow. łomżyński), żołnierz kompanii WiN w Zambrowie; nie zdał broni, którą wykopał i oddał Stefanowi Kurzynie z oddziału NZW Stanisława Grabowskiego „Wiarusa”, „Szalonego”; skazany 30 V 1949 r. przez WSR w Białymstoku na 6 lat więzienia; zmarł 9 IX 1951 r. w Raciborzu w wieku 41 lat;
• Kostępski Marian, ur. w 1923 r. w Zawadzie (pow. sandomierski), współpracownik Legionu Czarnego Lwa ppor. Władysława Pezdy ps. „Gruby Władek”, „Janosik”, „Zakatyń”; skazany przez WSR w Kielcach na 5 lat więzienia; zmarł w więzieniu w Raciborzu 8 V 1952 r. w wieku 28 lat.

Wrócili do Raciborza

Jesienią ubiegłego roku pracownicy IPN przeprowadzili pierwszy etap prac poszukiwawczych. Odnaleziono wtedy szczątki 9 ofiar komunizmu. Pisaliśmy o tym TUTAJ.

_{źródło: IPN, oprac. żet}