Co Racibórz ma wspólnego z Rybnikiem i Wodzisławiem?

Na podstawie danych ze stacji Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska można stwierdzić, że jakość powietrza w Raciborzu była w 2020 r. równie zła, jak w Rybniku czy Wodzisławiu Śląskim.

Normy dzienne przekroczone, normy roczna w normie

Liczba dni z przekroczeniami średniodobowego stężenia pyłu PM10 (tj. powyżej 50 µg/m³) może zgodnie z polskim prawem wynieść maksymalnie 35. Tymczasem w 2020 r. wynosiła ona:

• w Raciborzu 52 dni,
• w Rybniku 47 dni,
• w Wodzisławiu Śląskim 43 dni.

We wszystkich miastach przekroczenia miały miejsce w okresie jesienno-zimowym, co wskazuje wprost na źródło zanieczyszczenia – niską emisja, czyli zanieczyszczenie pochodzące ze spalania węgla i drewna w systemach indywidualnego ogrzewania.

Średniorocznie stężenie pyłu PM10 w Raciborzu w 2020 r. wyniosło 32µg/m³, w Rybniku 33 µg/m³, a w Wodzisławiu Śląskim 32 µg/m³. Średnioroczna dopuszczalna wartość wynosi 40 µg/m³.

W Raciborzu drobnych zanieczyszczeń więcej niż w Katowicach

W Raciborzu istotnym problemem jest także zanieczyszczenie powietrza pyłem PM2,5. Niestety nie możemy porównać go z sąsiednimi miastami, ponieważ tamtejsze stacje – w odróżnieniu od raciborskiej – nie mierzą stężenia tej frakcji pyłu. Niemniej warto dokonać analizy również w tym zakresie. Dopuszczalna prawem norma w zakresie pyłu PM2,5 wynosi w Polsce średniorocznie 20 µg/m³.

Średnioroczna wartość w Raciborzu w 2020 r. wynosiła 25 µg/m³. Dla porównania w Katowicach wynosiła ona 20 µg/m³ i 23 µg/m³ (w Katowicach są 2 stacje mierzące stężenia tego pyłu).

I o ile brak jest normy średniodobowej dla tego szczególnie niebezpiecznego dla zdrowia zanieczyszczenia to warto zauważyć, że 20 ug/m³ został przekroczony w Raciborzu 192 razy (192 dni). Przekroczenia notowane były w sezonie grzewczym, tj. od stycznia do kwietnia i od października do grudnia. To również dowodzi, że głównym źródłem tego zanieczyszczenia są emisje pochodzące z indywidualnych systemów grzewczych.

Co to jest PM10 i PM2,5?

PM10 to cząsteczki pyłu o średnicy nie większej niż 10 mikrometrów, a PM2,5 to cząsteczki pyłu o średnicy 2,5 mikrometra (kilkadziesiąt razy mniej niż średnica włosa). Mowa więc

o zanieczyszczeniach pyłowych, które w praktyce są niedostrzegalne dla "gołego oka", a do zmierzenia ich ilości w powietrzu niezbędna jest specjalistyczna aparatura. Im drobniejsze zanieczyszczenie, tym większe są szkody, jakie wyrządza ono w ludzkim organizmie.

Co z tym zrobić?

Sposobem na poprawę jakości powietrza jest likwidacja źródeł emisji zanieczyszczeń - przede wszystkich przestarzałych, opalanych węglem kotłów.

Według Programu Ochrony Powietrza Województwa Śląskiego całkowita powierzchnia mieszkaniowa w Raciborzu, na której wymagana jest zmiana sposobu ogrzewania, wynosi 86 920 m². Zestawiając te szacunki z danymi GUS dotyczącymi średniego metrażu gospodarstwa domowego, można założyć, że w Raciborzu pozostało co najmniej 1100 - 1200 gospodarstw domowych, które wymagają zmiany sposobu ogrzewania.

Równie zła sytuacja jest w gminach powiatu raciborskiego (bez Raciborza), gdzie szacowana powierzchnia wymagająca modernizacji źródeł ciepła wynosi 161 810 m². Dla średniej wielkości domu w Polsce (około 130m² w GUS w 2019 r.) daje to co najmniej 1200-1300 domów wymagających modernizacji termicznej.

_{źródło: Zielony Racibórz, oprac. ż}