Koniec z lichwą. Obowiązują nowe przepisy o pożyczkach konsumenckich

Obecnie na całkowity koszt kredytu konsumenckiego składają się odsetki, których maksymalna wielkość wynosi dwukrotność dwóch wartości: stopy referencyjnej NBP i 3,5 proc. (aktualnie jest to 10 proc.) oraz pozaodsetkowe koszty kredytu. Dla dotychczas zawieranych pożyczek ich wartość nie była ograniczona, mogły więc wielokrotnie przewyższać naliczane odsetki.

Zgodnie z nowymi regulacjami pozaodsetkowe koszty pożyczki zostaną ograniczone do 25 proc. całkowitej kwoty pożyczki oraz 30 proc. tej kwoty w skali roku. Czyli jeśli pożyczka np. zawarta jest na rok, to koszty pozaodsetkowe nie mogą być wyższe niż 55 proc. w skali roku, jeśli zawarta jest na pół roku - maksimum kosztów pozaodsetkowych wynosi 40 proc. w skali roku itp. Zmienią się także koszty odsetek oraz koszty maksymalnych opłat, jakie można pobierać za opóźnienia spłaty. Od 11 marca wszystkie pozaodsetkowe opłaty w całym okresie kredytowania nie mogą przekroczyć 100 proc. całkowitej kwoty kredytu.

Nowe przepisy nakładają także na przedsiębiorców obowiązek zwrotu konsumentowi wszelkich opłat w przypadku niewypłacenia kredytu - również w przypadku, gdy umowa kredytu nie została zawarta.

Wprowadzona zostanie także tzw. reguła 120 dni. Zgodnie z nią, gdy pożyczkodawca udzieli danemu konsumentowi kolejnych kredytów w okresie 120 dni od daty wypłaty pierwszego, wtedy całkowitą kwotą kredytu jest właśnie całkowita kwota tego pierwszego zobowiązania. Natomiast całkowitym kosztem kredytu, z wyłączeniem odsetek, jest suma całkowitych kosztów wszystkich kredytów udzielonych w tym czasie. W praktyce ten przepis ma zapobiec tzw. „rolowaniu pożyczek" i wpędzaniu klienta w pętlę zadłużenia.

UOKiK, który monitoruje rynek kredytów konsumenckich, i który uczestniczył w tworzeniu nowych przepisów, zwraca uwagę, że dotychczas firmy pożyczkowe nie zawsze przestrzegały praw swoich klientów. Problemy dotyczyły najczęściej wygórowanych opłat, które znacznie podnosiły koszty kredytu oraz niewywiązywania się z obowiązków informacyjnych wobec konsumentów.

Wygórowane opłaty za windykację i odsetki karne

Przykładem interwencji UOKiK w sprawie wygórowanych opłat za czynności windykacyjne może być niedawna decyzja, w której Urząd zakazał jednemu z przedsiębiorców posługiwania się w umowach postanowieniami, które uprawniały go do pobierania opłat nieodpowiadających rzeczywistym kosztom tych działań: Drugie wezwanie (...) 50 zł Trzecie wezwanie (...) 80 zł. Zdaniem UOKiK, opłaty za takie monity powinny odpowiadać kosztom rzeczywiście ponoszonym przez przedsiębiorcę - kosztom korespondencji przesyłanej pocztą tradycyjną czy monitu telefonicznego wg stawek operatorów.

Urząd kwestionował też wzorce umowne, które dawały pożyczkodawcom możliwość pobierania wygórowanych opłat za zwłokę (np. w wysokości 20 zł za każdy dzień opóźnienia).

UOKiK podejmował również działania wobec nieuczciwych przedsiębiorców, którzy, działając jako firmy pożyczkowe, w rzeczywistości nie udzielali kredytów konsumentom, a jedynie pobierali i zatrzymywali opłaty przygotowawcze lub za rozpatrzenie wniosku. Wysokość tych opłat także była kwestionowana w przypadku, gdy przekraczały rzeczywistą wartość świadczenia.

Umowa i obowiązki informacyjne

UOKiK przypomina, że każdy pożyczkodawca ma obowiązek przekazywać konsumentom rzetelne, prawdziwe i pełne informacje m.in. o całkowitej kwocie do zapłaty, rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania (RRSO) i terminach spłaty. Wzór formularza informacyjnego i sposób prawidłowego wyliczenia RRSO określony jest w ustawie o kredycie konsumenckim.

W wydanych w ubiegłym roku decyzjach UOKiK kwestionował naruszanie tych obowiązków przez pożyczkodawców. W niektórych przypadkach nakładał na nich kary finansowe za naruszenia zbiorowych interesów konsumentów - jedna z nich wyniosła ponad 320 tys. zł.

Pożyczasz pieniądze - zanim podpiszesz, dokładnie przeczytaj umowę

Zwróć uwagę m.in. na następujące elementy:

• jaka jest całkowita kwota do zapłaty i ile wynosi rzeczywista roczna stopa oprocentowania pożyczki (RRSO - sprawdź w kalkulatorze http://www.zanim-podpiszesz.pl/#policz-calkowity-koszt-pozyczki), czyli wyrażona procentowo w stosunku rocznym suma wszystkich kosztów do zapłaty),
• czy przedsiębiorca wymaga ustanowienia wysokiego zabezpieczenia pożyczki lub zastrzega sobie prawo do jego wyznaczenia w przyszłości,
• kredytodawca może żądać od konsumenta wystawienia weksla jako zabezpieczenia. Umożliwia on wydanie nakazu zapłaty bez rozprawy sądowej (skuteczne zgłoszenie zarzutu może jednak spowodować jej przeprowadzenie). Upewnij się, że nie naraża cię on na konieczność zapłacenia kwoty znacznie przekraczającej kwotę pożyczki. Weksel powinien też zawierać klauzulę „nie na zlecenie", która chroni przed przeniesieniem praw z weksla na inną osobę.
• czy pojawiają się dodatkowe opłaty, np. za rozpatrzenie wniosku, za wydanie decyzji, prowizje, opłaty za wizyty przedstawiciela pożyczkodawcy w domu, ubezpieczenia - jeśli tak, to policz je i oceń, czy suma tych opłat nie podnosi nadmiernie kosztu pożyczki.

W razie wątpliwości, problemów - pamiętaj:

• nie podpisuj, jeśli nie rozumiesz (więcej na stronie kampanii „Sprawdź zanim podpiszesz" http://www.zanim-podpiszesz.pl/). Jeżeli jakikolwiek fragment umowy budzi twoje wątpliwość, poproś o wyjaśnienie. Pytaj o szczegóły. Jeśli oferujący pożyczkę nie chce lub nie potrafi wyjaśnić ich zasad, lepiej zrezygnuj z takiej propozycji,
• w razie wątpliwości lub sporu z instytucją finansową korzystaj z pomocy Rzecznika Finansowego, miejskich lub powiatowych rzeczników konsumentów, Federacji Konsumentów, Stowarzyszenia Konsumentów Polskich. Bezpłatne porady prawne dostępne są także pod numerem 800 889 866 oraz mailowo - porady@dlakonsumentow.pl,
• ochronę konsumentów na rynku finansowym wzmacniają nowe przepisy, w szczególności nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (wchodzi w życie 17 kwietnia); 11 marca br. wchodzą w życie przepisy ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, które wprowadzają istotne regulacje, m.in. do ustawy o kredycie konsumenckim. Od 1 stycznia 2016 obowiązuje ponadto ustawa o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i Rzeczniku Finansowym.

_{źródło: mp/Kurier PAP}