Jastrzębie tak jak Nowy Jork. Posiada herb i logo [FELIETON]

Rozważania na temat: herb czy logo, należy zacząć od historii, bo oczywiście ten pierwszy z wymienionych pojawił się w Europie już w średniowieczu. Herby na naszym terenie nie są niczym nowym.  Znawcy tematu przywołują wizerunki tych znaków, jak chociażby Bzia Zameckiego, Moszczenicy, Boryni Górnej i Boryni Dolnej, Ruptawy.  Ciekawy jest herb Jastrzębia Dolnego, przedstawiający… gęś. A co z drapieżnym jastrzębiem, od którego przecież wywodzimy nazwę naszego miasta?  Na szczęście jest -  pojawia się w herbie Jastrzębia Górnego.

Prawa Miejskie Jastrzębia-Zdroju datuje się od 30 czerwca 1963 roku. Trudno wyobrazić sobie, aby było ono pozbawione herbu. Są historycy (M.Janecki), którzy uważają, że herb przedstawiał jastrzębia siedzącego na pagórku w otoczeniu dwóch świerków. Nie udało się jednak odnaleźć uchwały Miejskiej Rady Narodowej, która by to potwierdziła. W 1975 roku władze miejskie zwróciły się do Szymona Kobylińskiego o zaprojektowanie herbu. Rok później powstał obowiązujący do dzisiaj herb naszego miast, który zachwyca prostotą i wyrazistym stylem. Dzieło godne wielkiego artysty i efekt jego talentu. Centralne miejsce zajmuje czarny jastrząb w zielonym polu na tle skrzyżowanych żelazka i pyrlika. Kropla znajdująca się na ptaku ma symbolizować dawne tradycje uzdrowiskowe miasta. Nie od razu też mieliśmy flagę i sztandar. Dopiero w 1998 roku Rada Miasta podjęła uchwałę o ich ustanowieniu.

W styczniu 2019 roku pojawiło się logo miasta, nazywane też logotypem. Już wówczas żywo dyskutowano nad tym, czy może zastąpić dotychczasowy herb.  Fakty są takie, że herb zaprojektowany przez Szymona Kobylińskiego jest aktualny i nikt nie zamierza go wyciąć, zlikwidować, czy skasować. Logo, jak każdy pewnie się zorientował, jest tylko jego uproszczoną formą.

Po co zatem powstało logo i co to jest? Logo, logotypy nazywane również elementem wizualnym miasta, są zastosowane, jako produkty promocyjne. Oczywiście czerpią swoją genezę z herbów, ale są znacznie uproszczone i nigdy (!)  ich nie zastępują. Idealnie nadaje się na gadżety, typu kubki, koszulki, kalendarze. Logo da się modyfikować czy to kolorystycznie, czy eksponując jego różne detale.

Czy tylko Jastrzębie-Zdrój posiada logo? Jeszcze do niedawna Warszawa, stolica Polski, miała logotyp z hasłem „Zakochaj się w Warszawie”.  Teraz głównym jego elementem jest syrena, choć uproszczona w porównaniu do wersji herbowej.  Swój logotyp posiada również Kraków.  Na pierwszy rzut oka w ogóle nie przypomina herbu Krakowa i jest w kolorze niebieskim. Podobnie jest z Wrocławiem, którego logo to różne wariacje z literą „W” w roli głównej. I tak można by wymieniać i wymieniać.  

Czy tylko włodarze polskich miast wpadli na pomysł stworzenia logo? Nic podobnego!  Swoje logotypy mają znane stolice europejskie, jak na przykład Paryż, Wiedeń, Oslo, Sztokholm, Helsinki, a nawet amerykański Nowy Jork. Chyba zgodzimy się z tym, że trudno zarzucić im zaściankowość.

Nowy Jork ma swój logotyp od półwiecza. Ostatnio dokonano jego zmiany. Zrezygnowano z grafiki   autorstwa Miltona Glasera „I Love NY” z czerwonym sercem w środku na rzecz równie minimalistycznego „We Love NYC”. Oczywiście stan Nowy Jork posiada również swój herb przyjęty w 1778 roku. Otoczony jest czcią i szacunkiem, nawiązuje do historii miasta i jest używany w doniosłych i ważnych wydarzeniach oraz dokumentach formalnych.

Wracając na nasze podwórka, także Rzeczpospolita Polska, oprócz godła z historycznymi tradycjami, posiadała różne znaki graficzne - logo. Nikomu chyba nie przyszło do głowy, że zastępują one orła białego w koronie na czerwonym tle, tak bliskiemu sercu każdego Polaka.

Pewnie, że zaproponowane przez władze logo zawsze budzą dyskusje i to nie tylko w Jastrzębiu, ale na całym świecie. Każdemu może podobać się, co innego, inna forma, kolor, kształt. Jasne, że nikt przy zdrowych zmysłach nie zakłada, że logotypy wchodzą w rolę ugruntowanych historycznie herbów czy godeł. Zresztą, aby użyć herbu Jastrzębia-Zdroju, potrzebna jest zgoda Rady Miasta.

Do znaku graficznego, jakim jest logo, można podjeść na luzie, na wesoło i umieścić go na gadżetach, szklankach, kubkach, kieliszkach, piłkach futbolowych. Raczej nie chciałabym tam oglądać herbu czy godła - zasługują na należny szacunek. Natomiast wszystkich tych, którzy nie mogą przeboleć istnienia jastrzębskiego logo, zachęcam do większego dystansu, humoru i pogody ducha. Po co robić problem tam, gdzie go nie ma, chyba że o stworzenie problemu właśnie chodzi?

Zainteresowanych heraldyką Ziemi Jastrzębskiej odsyłam do artykułu: M. Janecki, Dzieje herbów Jastrzębia-Zdroju i jego dzielnic, Gościniec Śląski, 1998, Rocznik Nr 1