EKSPERCI RYNKU ZDROWIA: Daj 5 minut własnym oczom

– Red. Bardzo wiele osób pracuje przed ekranem lub sporo czasu po pracy spędza przed ekranami: telefonu, tabletu, komputera czy telewizora. Po jakim czasie przed ekranem powinniśmy dać oczom odpocząć?

– Lek. med. Paweł Klich. W zależności od indywidualnych predyspozycji ta granica będzie inna, bo zależy to m.in. od wieku, wad wzroku, sytuacji i miejsca naszej pracy, oświetlenia. Przyjmuje się, że na każdą godzinę pracy przed ekranem powinno się przez przynajmniej 5 minut dać odpocząć oczom. Taki zapis również znajduje się w rozporządzeniu z 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Te 5 minut przerwy nie musi być całkowitym wyłączeniem z pracy. Nie trzeba zamykać oczu, ale warto zająć je czymś innym niż monitorem. Często jednak pracownicy zapominają o tym, aby dać oczom odpocząć.

– A jak wygląda sprawa w przypadku dzieci, bo coraz częściej najmłodsi spędzają przed ekranami zdecydowanie za dużo czasu…

Dzieci do 2 – 3 roku życia nie powinny korzystać z ekranów w ogóle. Zdaję sobie sprawę, że może być to trudne do wyegzekwowania, ale każda minuta przed ekranem może mieć wpływ na ich zdrowie. Natomiast w przypadku dzieci kilkuletnich możemy pozwolić na używanie ekranu – dodam, że każdego ekranu, od telefonu czy tabletu po telewizor – do godziny dziennie.

– Jakie niepokojące sygnały z oczami powinny dać nam sygnał do wizyty u okulisty?

– Oprócz oczywistych sygnałów, jak suchość oczu i niewyraźne widzenie, zaczerwienienie, są też objawy bardziej nietypowe. To np. bóle głowy, narastający ból gałek ocznych, uczucie piasku pod powiekami.

– Powiedzmy kilka słów o codziennej higienie oczu, także w pracy.

– Ważna jest ergonomia miejsca pracy. Odległość monitora od oczu powinna wynosić około 40 – 70 cm. Monitor powinien być ustawiony o 10 – 15 cm poniżej linii wzroku. Pomieszczenie powinno być dobrze oświetlone, a idealnie byłoby, gdyby w monitorze nic się nie odbijało. Pracownik powinien mieć wykluczoną wadę wzroku, która może potęgować zmęczenie oczu, ewentualnie mógłby potrzebować okularów do pracy z bliska. Większość z nas po 40 roku życia będzie wymagać korekcji do pracy z bliska. W przypadku posiadania okularów powinniśmy zastanowić się nad dodatkowym filtrem do pracy z monitorami ekranowymi, który odcina światło niebieskie i zmniejsza promieniowanie w zakresie najbardziej szkodliwych długości fal światła.

– Czy dobrze mieć krople do oczu?

– Do rozważenia jest także dodatkowe nawilżanie oczu za pomocą sztucznych łez, czyli preparatów, które naśladują skład naturalnych łez. U części pacjentów są one niezbędne. Wynika to z faktu, że przed ekranami rzadziej mrugamy. Według badań niektórzy nawet zaledwie 2 razy na minutę. Trudno, aby przy takim czasie oko nie wysychało. Generalnie mrugamy około dwukrotnie rzadziej niż normalnie. To w połączeniu z ewentualną klimatyzacją czy wentylatorem powoduje przesuszanie oczu.

– Czy zakup okularów zerówek z antyrefleksem na własną rękę to dobry pomysł, czy przed takim zakupem wybrać się do okulisty?

– Tutaj należy podkreślić, że w przypadku wizyty u okulisty możemy wykluczyć lub zdiagnozować wady wzroku, do których można dopasować od razu okulary korekcyjne.

– Czy pracodawca powinien dofinansować zakup okularów do pracy przed komputerem pracownikowi?

– Jeśli w wyniku badania okulistycznego okaże się, że konieczne jest używanie okularów do pracy, refundacja od pracodawcy przysługuje pracownikowi, który korzysta z komputera co najmniej przez połowę dobowego czasu pracy. Wysokość takiego dofinansowania regulowana powinna być już przez wewnętrzne przepisy firmy. Co istotne, dolegliwości związane z pracą przed komputerem, jak suchość oka, mogą być spowodowane przez noszenie soczewek kontaktowych. W takim przypadku może okazać się, że do pracy taka osoba powinna jednak używać okularów.

– Jakie dolegliwości oczu najczęściej występują u pracowników biurowych?

– To na pewno wspomniane już uczucie piasku pod powiekami oraz nadmierne łzawienie oczu. Jest także grupa osób, która boryka się z zamgleniem obrazu. To pogorszenie widzenia z kolejnymi godzinami pracy. Rzadziej pojawiają się te nietypowe dolegliwości, jak bóle głowy, a pacjenci najpierw szukają pomocy np. u neurologa, podczas gdy problem może być związany z wadą refrakcji.

– A z jakimi innymi problemami najczęściej zgłaszają się do pana pacjenci?

– Zdecydowanie należy tu wymienić zwyrodnienie siatkówki centralnej oraz zaćmę. Zwyrodnienie siatkówki centralnej może pojawić się po ok 45 roku życia, częstość występowania rośnie z wiekiem. Pomijając badania w lampie szczelinowej u okulisty, obecność tego zwyrodnienia możemy zdiagnozować sobie drukując test Amslera. Polega to na tym, że patrzymy na zadrukowany obszar w kratkę i szukamy ewentualnych zniekształceń widzenia lub ubytków widzenia. Gdybyśmy taki ubytek znaleźli, warto skontaktować się z lekarzem, aby sprawdzić czy nie dochodzi do zwyrodnień.

Zaćma to natomiast obniżenie ostrości wzroku, pogorszony kontrast, pogorszone odczucie kolorów. Obie te choroby rozwijają się powoli i objawy mogą być zauważone zbyt późno. Warto od czasu do czasu profilaktycznie odwiedzić gabinet okulistyczny, aby wykluczyć powstawanie wad refrakcji oraz schorzeń.