Śpiewem podnoszą na duchu

Co prawda w tym roku przypada 95-lecie istnienia Okręgu Wodzisławskiego Śląskiego Związku Chórów i Orkiestr, ale chóralne śpiewy rozbrzmiewały na tej ziemi już od początku dwudziestego stulecia. Śpiewano wszędzie, szczególnie w Lubomi, Pszowie czy Radlinie. Po utworzeniu w 1910 roku w Bytomiu Związku Śląskich Kół Śpiewaczych, w naszym regionie powstał zorganizowany ruch śpiewaczy. W 1912 roku do związku przystępują pierwsze chóry mieszane Lutnia z Lubomi i Paderewski z Pszowa, później chór mieszany Spójnia z Marklowic. W czasie trwania pierwszej wojny światowej śpiewacy zawieszają swoją działalność.

Powstawały mimo pruskich szykan

Mimo szykan ze strony władz pruskich, po wojnie organizują się dalsze chóry: Wyspiański w Skrbeńsku, Jutrzenka w Krzyżkowicach, Cecylia w Rogowie, Jadwiga w Radlinie, Biały Orzeł w Kornowacu, Gwiazda w Pogrzebieniu, Jutrzenka w Obszarach, Jutrzenka w Brzeziu, Gwiazda w Głożynach, Słowiczek w Zawadzie, Słowacki w Biertułtowach, Słowik nad Olzą w Olzie i Wiosna w Wodzisławiu Śl. Z inicjatywy działacza plebiscytowego dr. Alojzego Pawelca, 27 marca 1920 r. powstał Wodzisławski Okręg Związku Śląskich Kół Śpiewaczych. W skład pierwszego zarządu weszli: Alojzy Pawelec (prezes), Wojciech Prokop (wiceprezes), Wacław Paczkowski (sekretarz), Augustyn Wylerzych (skarbnik) i Bernard Konieczny (dyrygent). Powstanie okręgu umożliwiło zorganizowanie się do końca stycznia 1921 roku dalszych ośmiu zespołów. Były to: Słowiczek w Krostoszowicach, Polonia w Połomi, Lutnia w Moszczenicy, Głos znad Odry w Kornowacu, Cecylia w Gorzyczkach, Jutrzenka w Jedłowniku, Harmonia w Czyżowicach i Cecylia w Jastrzębiu. Po ośmiu miesiącach działalności zarząd zorganizował I Zjazd Śpiewaczy, w którym uczestniczyło jedenaście chórów. Była to potężna manifestacja patriotyczna, mocno akcentująca polskość Ziemi Wodzisławskiej.

Śpiewacy w powstaniu

W wyniku III Powstania Śląskiego, w którym brali również czynny udział śpiewacy, Ziemia Wodzisławska znalazła się w granicach Polski. Zmalała aktywność ruchu śpiewaczego, część zespołów zawiesiła swoją działalność, tak że był to okres, gdy czynnych było jedynie jedenaście chórów. Sytuacja zmieniła się w 1924 roku, kiedy to liczne koła śpiewacze wznowiły działalność i zaczęły powstawać nowe. Między innymi dwa chóry męskie Polonia i Echo w Biertułtowach. Apogeum działalności Okręgu Wodzisławskiego przypada na lata 1928 – 1931. Zarejestrowanych było wówczas 21 zespołów zrzeszających około tysiąca osób. Okręg organizował co roku zjazdy śpiewacze, a także stojące na wysokim poziomie i cieszące się dużym powodzeniem koncerty pieśni, w których brało udział przeciętnie 16 chórów.

Sztuki, operetki, potańcówki

W 1933 r. z Okręgu Wodzisławskiego wydzielił się Okręg Nadodrzański. Działało w nim siedem chórów. Nie zmalała jednak aktywność wodzisławian, a liczba zespołów nie uległa zasadniczej zmianie, gdyż reaktywowało się sporo zawieszonych chórów. Wystawiano sztuki teatralne i operetki, organizowano zabawy taneczne, wieczornice i wycieczki. Dużą rolę w aktywizowaniu działalności śpiewaczej odegrali ówczesny prezes Władysław Linca i sekretarz Franciszek Patas.

Ratować śpiewacze skarby

Druga wojna światowa niweczy działalność i wieloletni dorobek chórów. Zniszczeniu ulegają nuty, sztandary, kroniki i dyplomy, a wielu działaczy trafia do obozów. Na szczęście dużą część tych „chórowych skarbów” udało się jednak ocalić z wojennej pożogi. Kiedy tylko w marcu 1945 roku przetoczył się przez Ziemię Wodzisławską front, śpiewacy zaczęli organizować się na nowo. Z inicjatywy druhów Mariana Łunarzewskiego i Franciszka Patasa na początku lipca 1945 roku Zarząd Okręgu Wodzisławskiego wznowił działalność w składzie: Adam Zyzak (prezes), Wawrzyniec Kłapsia (I wiceprezes), Ludwik Ochojski (II wiceprezes), Franciszek Patas (sekretarz), Ignacy Kruczek (skarbnik) i Marian Łunarzewski (dyrygent). W pierwszym powojennym zjeździe, który odbył się w czerwcu 1946 roku, wzięło udział dziesięć chórów. Nastąpiły lata wzmożonej działalności Okręgu Wodzisławskiego i dużej aktywności zespołów, które zarówno na Ziemi Wodzisławskiej jak i poza nią krzewią zamiłowanie do pieśni i słowa polskiego. Organizowane są koncerty w miejscowościach, gdzie przed wojną działały zespoły śpiewacze, co powoduje w wielu przypadkach reaktywowanie się tamtejszych chórów.

Złote lata 50.

W latach 50. Okręg Wodzisławski zrzeszał 26 zespołów śpiewaczych i był to najlepszy okres jego działalności. We współzawodnictwie międzyokręgowym w latach 1954-1955-1956 zajął pierwsze miejsce i zdobył na własność nagrodę przechodnią – miniaturę pomnika Stanisława Moniuszki w Katowicach. Pod koniec lat 50. wiele zespołów śpiewaczych zawiesza działalność i liczba ich spada, początkowo do 14, a w późniejszym okresie do 7 (chóry męskie Echo Biertułtowy i Polonia Radlin oraz chóry mieszane Cecylia Krzyżkowice, Echo Syrynia, Jadwiga Radlin II, Moniuszko Czyżowice i Słowacki Radlin).

Obudzić po stagnacji

W latach 80. następuje stagnacja, która jednak w latach 90. systematycznie (dzięki usilnym staraniom prezesa Okręgu Józefa Pieczki i wiceprezesa Krystiana Dziuby) ustępuje. Obecnie w Okręgu Wodzisławskim działa 8 zespołów śpiewaczych: Chór Męski Echo Biertułtowy w Radlinie, Młodzieżowy Chór Miejski Canticum Novum, Wodzisław Śl., Chór Mieszany Echo, Syrynia, Chór Mieszany Jadwiga, Wodzisław Śl., Chór Mieszany Lira, Rydułtowy-Orłowiec, Chór Mieszany im. St. Moniuszki, Czyżowice, Chór Mieszany Słowik n/Olzą, Olza,  Chór Mieszany Spójnia. Z Okręgiem od lat współpracują chóry działające przy wodzisławskich parafiach, między innymi: Chór Mieszany Assumptio parafii WNMP i Chór Mieszany Centata parafii św. Herberta z Wodzisławia Śl. W Okręgu Wodzisławskim zrzeszone są też Orkiestra Górnicza Marcel w Radlinie i Stowarzyszenie Muzyczno - Kulturalne KWK Zofiówka z Jastrzębia Zdroju (w sumie 100 muzyków). W 2010 r. Okręg Wodzisławski ŚZChiO został wyróżniony Odznaką honorową Zasłużony dla Kultury Polskiej, nadaną przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego.

(tora)

Obecny zarząd Okręgu Wodzisławskiego tworzą: Krystian Dziuba – prezes, Jan Cichy – wiceprezes d/s chórów, Franciszek Magiera – wiceprezes d/s orkiestr, Ewa Szajor – sekretarz, Teresa Polnik – skarbnik, Iwona Fojcik – członek, Stanisław Dambiec – członek. Paweł Kowol – honorowy członek zarządu Okręgu. Komisja Rewizyjna: Krystyna Dawid – przewodnicząca, Romuald Tomczyk – członek, Ryszard Wachtarczyk – członek, Tymoteusz Kubica – dyrygent-kier. artystyczny. Kapelanem Okręgu Wodzisławskiego jest proboszcz parafii św. Herberta w Wodzisławiu Śl. ks. dziekan Janusz Badura.

Uroczystości rocznicowe odbyły się 4 października. Rozpoczęła je msza św. w kościele Wniebowzięcia NMP w Wodzisławiu Śl., której przewodniczył ks. prof. Antoni Reginek, kapelan ZG ŚZChiO Katowice, a koncelebrowali ks. prałat B. Płonka, ks. prałat A. Wloka i ks. K. Pukocz. Oprawę muzyczną wzbogacił Chór Męski Echo Biertułtowy z Radlina. Część druga odbyła się w Pałacu Ślubów. Wystąpił Młodzieżowy Chór Miejski Canticum Novum. List gratulacyjny od ministra kultury i dziedzictwa narodowego otrzymał prezes okręgu wodzisławskiego Krystian Dziuba, natomiast K. Dawid, T. Polnik, R. Tomczyk otrzymali odznaki Zasłużony dla Kultury Polskiej.