Brzezie za 150 grzywien groszy praskich

Zdjęcie znajdującego się w zasobach archiwum dokumentu upublicznili niedawno członkowie Stowarzyszenia Odra 1945. W starannie zapisanym dokumencie z 1383 roku można przeczytać, że... Jan książe opawsko-raciborski poświadcza, że Hensel/Henselicus/ von Reichenwalde sprzedał swoje sołectwo położone na wsi Brzezie Stanisławowi z Brzezia za sumę 150 grzywien groszy praskich.

Grzywny i grosze praskie

Grzywna to dawna jednostka masy. Grzywna krakowska odpowiadała niespełna 200 gramom, natomiast praska około 250 gramom. Grosza praskiego bito w Czechach od 1300 roku do połowy XVI wieku. Przez długi czas był on najpopularniejszym środkiem płatności w Europie Środkowej.

U schyłku XIV wieku z jednej grzywny srebra bito około 125 groszy praskich. Na przełomie XIV i XV wieku za 1 grosza można było kupić w Polsce kurę, a za 8 groszy proste buty chłopskie.  Wół kosztował 30 groszy praskich, natomiast koń 300.

Ważni świadkowie

Poświadczanie transakcji przez poważane osoby było w średniowieczu powszechną praktyką, której celem było wyeliminowanie ewentualnych oszustw i fałszerstw. W zależności od wagi transkacji, uciekano się do poświadczenia przez sołtysow, wójtów, członków rad miejskich, przeorów klasztorów czy książąt, jak w powyższym przypadku.

Pracownicy Archiwum Państwowego w Katowicach zwracają uwagę na dobrze zachowaną pieczęć lakową z wizerunkiem rycerza na koniu z uniesionym mieczem i tarczą, na której widnieje orzeł z rozpostartymi skrzydłami.

Charakterny władca

Książę, który poświadczył transkację zawartą przez Henselicusa i Stanisława, to Jan II zwany Żelaznym. Władał on księstwem raciborsko-opolskim od śmierci swego ojca (pomiędy 1380 a 1382) do swojej śmierci w 1424 roku. Był to niezwykle aktywny i charakterny książę... W 1391 roku najechał i złupił posiadłości biskupstwa krakowskiego w Małopolsce (za karę musiał ustąpić biskupowi wsie Imielin, Chełm i Kosztowy), a w 1406 roku stał się inicjatorem morderstwa Przemysława, syna księcia Przemysława I Noszaka.

Choć swoją karierę związał z Luksemburgami, w 1414 roku wziął udział w wojnie polsko-krzyżackiej po stronie polskiej. Po wybuchu powstania husyckiego w Czechach zdecydowanie opowiedział się przeciwko temu ruchowi. Jego aktywność na tym polu ściągnęła najazd husytów na księstwo raciborskie. Jan II Żelazny został pochowany w klasztorze dominikanek w Raciborzu.

Wojtek Żołneczko