Krajan tysiąclecia

Topisz Henryk Dieter - ur. 13 listopada 1941 roku w Rydułtowach. Z ojca Jerzego i matki Hildegardy. Szkołę podstawową ukończył w Rydułtowach, a w czerwcu 1959 r. zdał egzamin czeladniczy w Raciborzu. Pracę zawodową rozpoczął 1 lipca 1959 roku w kopalni „Anna” jako pracownik dołowy. W 1967 roku ukończył Technikum Górnicze w Rybniku i uzyskał tytuł: technik górnik. W 1968 roku zawarł związek małżeński z Antoniną Luzarowską. Z końcem 1968 roku przeprowadził się do Pszowa. Po przepracowaniu 26 lat przeszedł na emeryturę. Malarz - amator. Uwagą szczególną darzył liternictwo i stare kroje pisma, które starał się stosować w swoich pracach graficznych. Projektował i wykonywał wystrój Sali Pamięci Narodowej w Pszowie, był współautorem w urządzaniu Sali Tradycji i Perspektyw kopalni „Anna”. Projektował oprawy plastyczne tak zwanych „Karczm Piwnych”.

 

Z zamiłowania był również filatelistą, członkiem Polskiego Towarzystwa Filatelistycznego. Gromadził znaczki polskie i niemieckie. Jego zbiór był imponujący. Kilkanaście albumów, w których zbiór rozpoczynał się rokiem 1872. Dużo uwagi i czasu poświęcał malarstwu sztalugowemu, które było dla niego miłym spędzaniem czasu. Malował pejzaże Pszowa i okolic, jak również starał się utrwalić na płótnie otaczającą go rzeczywistość, i specyficzne sytuacje, które niekiedy nie wahał się podkreślić tonem sarkazmu i kpiny.

 

Był związany z Towarzystwem Przyjaciół Pszowa. Stworzył graficzną kolekcję pomników pszowskich, oraz namalował wiele dawnych widoków Pszowa.

 

Jego obrazy znajdują się w Muzeum Sztuki Ludowej w Otrębusach, w sali Związku Zawodowego Górników w Pszowie, w zbiorach Towarzystwa Przyjaciół Pszowa oraz w rękach wielu kolekcjonerów prywatnych. Swoje obrazy najczęściej ofiarowywał, lub przekazywał na przeróżne aukcje.

 

Zmarł 14 września 2002 roku w swoim mieszkaniu. Pochowany jest na cmentarzu na Przymiarkach  w Pszowie.

 

Trunkhardt  Artur - ur. w 1887 roku w Gelsenkirchen w Westfalli. Po zdaniu matury wstąpił do zakonu jezuitów. Uczył się we Włoszech, Belgii i Holandii. Specjalizował się w filozofii, prawie, teologii. Znał się na ziołolecznictwie. Władał doskonale nie tylko ojczystym językiem niemieckim, ale także francuskim, włoskim, angielskim, łaciną. Później nauczył się także polskiego. W ostatniej chwili zrezygnował z życia zakonnego i wyjechał na Śląsk. Pracę znalazł w Rybniku jako urzędnik. W 1914 roku został powołany do armii niemieckiej. Ciężko ranny wrócił do Rybnika i rozpoczął działania na rzecz przyłączenia Śląska do Macierzy. W 1922 roku został radnym miejskim. Ożenił się z Marią Nowak, córką jednego z najbogatszych ludzi w Rybniku. W latach 1919 do 1939 wydawał „Katolische Volkszeitung” , oraz polityczne pismo satyryczne „Sikawka” ośmieszające rodzący się hitleryzm w Niemczech.  Z tego też powodu został oskarżony o obrazę Niemiec i osadzony w więzieniu. We wrześniu 1939 roku poszukiwany przez gestapo uciekł i schronił się u swojej służącej, a następnie w Krzyżkowicach. Po wojnie nie wrócił już do Rybnika. W Krzyżkowicach kupił mały domek i utrzymywał się lecząc ludzi ziołami, później ze skromnej emerytury. Zmarł w 1965 roku i został pochowany obok powstańców śląskich na cmentarzu krzyżkowickim. Rodowity Niemiec o sercu polskim. Pisarz, publicysta, powstaniec śląski. Wielki społecznik i niezmordowany działacz narodowy, uważany za jedną z najwybitniejszych postaci Śląska.
 
Tytko Wojciech - ur. 31 marca 1898 roku w Pszowie, syn Franciszka i Anny ze Szczotoków. W 1904 roku rozpoczął naukę w szkole powszechnej. W 1912 roku został zatrudniony w kopalni „Anna” jako uczeń biurowy. W 1916 roku powołany do armii niemieckiej, wkrótce dostał się do niewoli angielskiej. W 1917 roku zgłosił się do obozu polskiego w Feltham i jako Polak do tworzonej we Francji  armii polskiej gen. Józefa Hallera. Był pierwszym pszowianinem który założył błękitny mundur. W 1919 roku wrócił do Polski. W kwietniu 1920 roku został urlopowany, by móc wrócić na Śląsk do Pszowa na plebiscyt. Pracował w Komisariacie Plebiscytowym w Rybniku.

 

W III powstaniu śląskim był dowódcą baonu pszowskiego, który wchodził w skład 14 pp. Wodzisław. Baon ten wyróżnił się szczególnie na odcinku Olza - Kamień.

 

Pełnił zaszczytną funkcję prezesa placówki pszowskiej Związku Hallerczyków przynależnej do Chorągwi Śląskiej. W sierpniu 1939 roku jako chorąży został powołany do armii polskiej do Krakowa. Brał udział w kampanii wrześniowej. Z końcem września przeszedł granicę i dotarł do Rumunii. W lutym 1941 roku, jako jeniec wojenny został osadzony w Stalagu w Niemczech. W połowie sierpnia 1942 roku wraca do Pszowa. Pod koniec października 1944 roku jako „politischverdachtig” zostaje wcielony do armii niemieckiej. Wraca do Pszowa 26 maja 1945 roku. W czerwcu 1945 roku rozpoczyna pracę na kopalni „Anna” w Pszowie.

 

Zmarł 19 sierpnia 1966 roku w rydułtowskim szpitalu. Pochowany na cmentarzu przy ul. Paderewskiego, w latach osiemdziesiątych przeniesiony na cmentarz na „Przymiarkach” w Pszowie.

Włoczek Paweł - ur. 3 stycznia 1886 roku w Katowicach-Załężu, w rodzinie górniczej. Szkołę powszechną ukończył w Załężu. W 1900 roku rodzina Włoczków przeprowadziła się do Pszowa, gdzie z ojcem otrzymał pracę w tutejszej kopalni „Anna”. W 1907 roku ożenił się z Anną Gołąb. Wychowali siedmioro dzieci. Trzej ich synowie: Paweł, Hubert i Władysław znani byli z działalności społecznej w Pszowie.

 

W czasie pierwszej wojny światowej powołany do służby w armii pruskiej, walczył na zachodzie. W 1916 roku wrócił do Pszowa i rozpoczął pracę na kopalni „Anna”.

 

Jako jeden z pierwszych stanął do walki o przyłączenie Górnego Śląska do Polski. 18 stycznia 1919 roku złożył przysięgę na sztandar polski w mieszkaniu Wilhelma Chrószcza i został członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. Włączył się aktywnie w struktury organizacyjne POW. Jeździł po okolicznych miejscowościach i organizował podstawowe komórki POW. W kwietniu 1919 roku powstały dwa pułki strzelców rybnickich. Paweł Włoczek mianowany został dowódcą III batalionu pułku rybnickiego. W lipcu awansował do stopnia oficera sztabowego i brał udział w I powstaniu śląskim. Po upadku powstania i ogłoszeniu amnestii powrócił z Piotrowic do Pszowa. Jako dobry organizator, odpowiedzialny działacz i świetny mówca, został skierowany do prac organizacyjnych do powiatu prudnickiego. W II powstaniu śląskim nie brał udziału. Po ogłoszeniu plebiscytu powrócił do Pszowa. Otrzymał dowództwo w wodzisławskim 14 pułku wojsk powstańczych. Brał udział w trudnych walkach o utrzymanie frontu nad Odrą i Olzą. Był jednym z organizatorów Związku Powstańców Śląskich. Został prezesem na okręg rydułtowski, funkcję pełnił do wybuchu II wojny światowej. Jako dowódca VI Batalionu Obrony Narodowej bronił odcinka od Brzezia n/Odrą do Suminy. Z garstką obrońców wycofał się na wschód. Zatrzymał się w Kalinie Wielkiej. Tam, w 1940 roku zorganizował Związek Walki Zbrojnej. Podejmował wiele działań konspiracyjnych do stycznia 1945 roku. Po wyzwoleniu powrócił do Pszowa  i podjął pracę w kopalni „Anna” na stanowisku sztygara zmianowego na powierzchni. W 1953 roku przeszedł na emeryturę. Zmarł w 1956 roku i jest pochowany na cmentarzu na Przymiarkach w Pszowie. Jego grób wpisany został do Ewidencji Miejsc Pamięci Województwa Śląskiego.

 

Za zasługi oddane Polsce otrzymał m.in.: Śląski Krzyż Powstańczy, Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I Klasy, Gwiazdę Górnośląską, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

 

B. Kołodziej