Złodziejka kości

Maria ma 60 lat. Pojawiające się od jakiegoś czasu silne bóle krzyża brała za reumatyzm.  Ale lekarz stwierdził u niej osteoporozę. Zaczęła się leczyć i teraz maszeruje dwa kilometry dziennie. Kości ulegają zmianom przez całe nasze życie. Organizm w miejsce zużytych części kości tworzy nowe tkanki. Jednak po 35 roku masy kostnej więcej nam ubywa, niż przybywa. Czasem zbyt dużo. Zmienia się też struktura kości, są mniej wytrzymałe i łamliwe. Tak rozwija się osteoporoza. Tylko pozornie jest chorobą łagodną. Według statystyk, ponad 10 procent chorych umiera w wyniku jej powikłań.

Zacznij od badań

Kieruje na nie lekarz, jeśli podejrzewa chorobę. Densytometria to badanie radiologiczne, podstawowe. Określa gęstość kości. Trwa ok. 15 minut, nie wymaga przygotowania. Komputerowy wynik dostajemy od ręki.  Warto zwrócić uwagę na wartości wskaźnika T-score, które oznaczają: norma Đ od minus 1,0 wzwyż; osteopenia (niska masa kostna) - od minus 2,5 do minus 1,0; osteoporoza - poniżej minus 2,5. Badanie pozwala na ocenę ryzyka złamań. Za pomocą densytometru prześwietla się kości nadgarstka, kręgosłupa lędźwiowego, szyjki kości udowej (biodra), pięty.

Badanie radiologiczne (rentgen) stosuje się zwykle przy podejrzeniu złamań. Osteoporozę pozwoli stwierdzić, gdy utrata masy kostnej przekroczy 25 procent.  QUS, ilościowa ultrasonografia daje tylko wstępną ocenę stanu kości.
Tomografia komputerowa bada precyzyjnie, ale jest droga i wiąże się z dużym napromieniowaniem.
Badania biochemiczne ujawniają poziom wapnia, fosforu i fosfatazy alkalicznej. Robi się też morfologię, bada m.in. poziom kreatyniny. Wyniki pozwalają dobrać lek i odpowiednią jego dawkę.
Markery kostne we krwi lub moczu pokazują proces niszczenia i odnowy kości oraz skuteczność leków (po 3 i 6 miesiącach terapii). Badanie drogie, trudno dostępne.

Lecz się cierpliwie

Leki działają powoli, dlatego warto  zażywać je jak najwcześniej. Zapobiegawczo i we wszystkich stadiach choroby najważniejsze są wapń i witamina D3, która ułatwia jego wchłanianie. Preparatów jest dużo (np. węglan wapnia, calperos, vitrum calcium, vicalvit D). Inną grupę stanowią leki hamujące ubytek masy kostnej: bisfosfoniany (fosamax, ostenil, ostedron), które zapobiegają złamaniom; estrogeny w postaci hormonalnej kuracji zastępczej (zapobiegawczo); raloksyfen (evista) chroni kręgosłup. Kalcytoninę łososiową (miacalcic nasal Đ donosowo lub w zastrzykach) podaje się po złamaniach dla złagodzenia bólu.
 
Brak ruchu pogłębia zniekształ-cenia i kruchość kości. Złamanie kręgów kręgosłupa w zaawansowanej osteoporozie może się zdarzyć nawet podczas domowych zajęć (np. ścielenia łóżka) czy gwałtownego wstania z krzesła. Z wiekiem kręgosłup się usztywnia. Dlatego trzeba codziennie ćwiczyć, tylko w pozycji leżącej - na wznak lub na brzuchu (zestaw ćwiczeń poda rehabilitant). Wskazane są też półgodzinne spacery, chociaż trzy razy w tygodniu.

Poszukaj wapnia
 
Dzienne zapotrzebowanie na wapń u dorosłych wynosi od 800 do 1200 mg, u kobiet po menopauzie - 1500 mg. Powinni więc pić jogurty, kefiry, kwaśne mleko. Najwięcej wapnia mają żółte sery, ale też szprotki i sardynki konserwowe, orzechy włoskie i ziemne, migdały, pestki słonecznika, dyni, sezamu. Również niektóre warzywa są bogate w wapń: brokuły, natka pietruszki, koper, brukselka, groch, fasola, soja, a z owoców: pomarańcze, morele i czarne porzeczki.

Magdalena Próchnicka;
konsultacja:
lek. med. Barbara Spława-Neyman, Klinika Medyczna IBIS