Uratowoł mu życi

Fest sie raduja. Pora dni tymu byłach u starzika (tak po prowdzie to je starzik od mojigo szwagra, yno my już naszych ni mómy, toż tego my se erbli i wszyjscy we familiji godomy mu starziku). Jak dycki musiałach przywiyź mu pakietek z gazetami. Czytani to on se mo fest w zocy. Tóż z godki do godki doł sie namówić coby wom też trocha połosprawiać co lepsze konski ze swojigo żywota. A je tego mocka. Łóńskigo roku starzik świyntowoł 82 lot. Tak na szmak w tym tydniu jo wom opowiym nojprawdziwszo historia starzika Karlika.

Na świat prziszoł we Łukowie w 1918 r.Kiej mu pizło 22 lata ożyniył sie z Jadwigom Kostka i skludziył sie na jeji ojcowizna do Dzimiyrzy. Dzisio ta wieś noleży do gminy Lyski (powiat rybnicki). To piykno okolica z wielkimi stowami. Jak żech tam przijechała piyrszy roz toch se myślała, że moi auto dostało turbozwyrtki i w 10 minut znejdłach sie na Mazurach. Kumkajom żaby, niewiekla domów, szczyre pola. Na jednym snich od dowiyn downa stoł drzewiany krziż. Stanył bezmała skuli chłopa, kierymu na miano było Wajzer. Boroczka, jak szoł ze farnego odpustu z kościoła św. Małgorzaty w Lyskach, trzasnył pieron. Szlag trefiył go na miejscu. Beztóż familijo postawiyła tam krziż. Kożdy we wsi mioł se go fest w zocy. To sam rzykały cołki familije o zdrowi i coby sie im plony podarzyły. Ku nimu przichodziyły kościelne propcesyje.

Starzik długo nie radowoł sie  z żyniaczki. Chned wziyni go na wojna. Co tu spominać ? Kożdy wiy. W lipcu 1945 r. opowożył się uciyc z ruskigo transportu. Stoli w Poznaniu. Wiedzioł, że abo tera, abo żywy do dom nie przidzie. Udało sie. Tam zaczon swoja ponć. Pora dni szoł piechty do dom. Do swoji ślubnej i syna Gerada. Kole Dzimiyrzy znojd sie jak już było cima. Ku tymu zamglone jak diosi. Z daleka ukozoł mu sie dzimiyrski krziż. Coby sie w tym cimoku nie stracić wiedzioł, że styknie iść ku nimu, a dali na przimo bez pola i bydzie w doma. Tak tyż zrobiył. Szoł i rzykoł. O 1.30 ściskoł sie już z familijom. Rano wziyny go hercklekoty jak mu padali, że pole ku krziżu i dali ku chałupie je cołki zaminowane. Je pewiyn. Krziż uratowoł mu życi. Ale nie yno tyn jedyn roz. Trzi dni nieskorzi, jak siedzioł w stodole skryty przed Ruskami, coś szpryngło. Wylecioł, a kole krziża leżoł bajtel z urwanom przez mina nogom. Wloz na pole, wyniós synka i owiynył mu bolawo szłapa. Kiejby ni ta starzikowo pomoc, jak padoł felczer, synek by sie wykrwawiył na śmierć.

Lata leciały, krziż sie starzoł. Ze dwa razy przekipnył go wiater. Drzewo gniyło. Starzik tyż sie starzoł i nie stykało mu już siyły sztyjc stawiać obulónego krziża. Myśl o nowym nie dowała mu pokoju. Godoł sztyjc: „doprowadziył żech do budowy wodociongu we wsi, a z krziżym nie zrobia porzondku ?” Odnowiyniym choć trocha chcioł podziynkować Pón Bóczkowi za uratowani życio. W styczniu 1998 r. zaczon swoja drugo ponć. Chodziył po prośbie zbiyrać pinióndze po wsi. Stykło na opłacyni artysty - malyrza. Reszta dociepnył sóm. Nowy krziż stoji gynał kaj stary. Tyn ostatni wedle zwyczaju, że co poświyncone poli sie, a nie wyciepuje, spolyli. Kto chcioł móg se kónsek starego poświyncónego drzewa wziónść na pamiontka.
- Mur berliński jak rozkopali - sztyjc godo starzik - to se po kónsku brali, bo im otwar droga na Zachód, a nom krziż otwar droga do nieba.
Przez pora tydni starzik rąk nie czuł, bo strugoł z tego drzewa małe krziżyki i rozdowoł. Znojdły sie one i w Ryduł-towach, Lyskach, Wodzisławiu Śl., Radoszowach. Dzimiyrski krziż „poszoł w świat”. Dostała go tyż od swojigo chłopa starka Jadwiga. Mo go tera przi siebie... w trule. Nie doczkała. W lipcu mieli mieć 60 lot po ślubie.

Aleksandra Matuszczyk - Kotulska