Obok zbiornika Racibórz powstaną trzy małe zbiorniki

Cały zbiornik Racibórz  będzie się składał z 5 obiektów – zapory czołowej z budowlą przelewowo-spustową zlokalizowanej na terenie Raciborza, zapory lewobrzeżnej, zlokalizowanej na terenie gminy Krzyżanowice, zapory prawobrzeżnej, która znajdzie się na terenie gmin Lubomia, Kornowac i Racibórz, zaplecza eksploatacyjnego zbiornika wraz z budynkami administracyjnymi i bytowymi osób, obsługujących zbiornik, oraz z czaszy zbiornika.

Najciekawszym obiektem będzie niewątpliwie zapora czołowa, a w zasadzie budowla przelewowo-spustowa, przez którą woda kanałem odprowadzającym będzie odpływać do kanału Ulga. Z budową tej budowli wiązać się będzie przełożenie koryta Odry, co ma umożliwić dopływ wody do budowli zrzutowej oraz zasypanie części kanału Ulgi w górnym jego biegu czyli niemal na samym początku kanału. Ponadto zbudowany zostanie upust do Odry Miejskiej i przepust do potoku Plinc. Powstanie też staw Plinc, w którym umieszczone zostanie 10 procent flory i fauny przeniesionej z czaszy zbiornika.

Zbiornik zniweluje wodę tysiąclecia

Piętrzenie wody za pomocą budowli przelewowo-spustowej będzie każdorazowo rozpoczynane kiedy na Odrze pojawi się fala o przepływie 1210 m3/sekundę. – To woda, która występuje średnio raz na 20 lat – wyjaśnia Adam Grotowski, konsultant i ekspert Banku Światowego, który uczestniczył w budowie wielu obiektów hydrotechnicznych m.in. zbiornika na górze Żar.  Sam zbiornik będzie w stanie przyjąć falę o przepływie 3120 m3/sekundę (tzw. woda tysiąclecia) czyli taką, jaka wystąpiła w kulminacyjnym momencie powodzi w 1997 roku. Gdyby doszło do zagrożenia powodzi, zbiornik będzie napełniał się nawet przez 2 tygodnie, a spuszczanie potrwa miesiąc. – Budowa zbiornika wraz z projektowaniem, wykupami ziemi, odszkodowaniami pochłonie około 2 mld zł. Straty wywołane powodzią w 1997 roku wyceniono wówczas na 12 mld zł. To uzmysławia ile byśmy zaoszczędzili gdyby zbiornik był już wtedy gotowy – podkreśla Grotowski.

Sporo wyjaśnień poświęcono konstrukcji zapór, czyli obwałowań zbiornika. Ich budowa rozpocznie się od wykonania tzw. nieprzepuszczalnych przesłon, które umieszczone zostaną na 14 metrów w głąb ziemi aż do strefy nieprzepuszczalnej. Ma to uniemożliwić przesiąkanie wody pod wałami, a w efekcie ma zapobiec ich podmyciu. Również same wały zostaną wzmocnione specjalnymi ekranami uszczelniającymi. W 30 procentach budulcem zapór zbiornika będzie skała płonna.

Dodatkowe zbiorniki budzą niepokój

Wzdłuż prawobrzeżnej zapory powstaną trzy małe zbiorniki – pogrzebieński, lubomski i bukowski.  Będą one ograniczone 3-metrowej wysokości wałem. Największy z tych zbiorników tzw. lubomski pomieścić ma 140 tys. m3 wody i jego zadaniem będzie uchwycenie wody płynącej potokiem Lubomka. Zostanie on zlokalizowany w okolicach Paprotnika, nieopodal skrzyżowania ulicy Granicznej z Wiejską, za budynkiem piekarni. Pozostałe dwa mają za zadanie uchwycić wody z potoków spływających z Pogrzebienia i Bukowa. Zbiorniki są potrzebne bo w momencie piętrzenia Odry w zbiorniku, potoki te nie będą miały możliwości swobodnego spływu do zbiornika. – Pod górkę woda nie popłynie – mówi Grotowski. Dlatego woda będzie zbierana w dodatkowych mniejszych zbiornikach, a stąd przepompowywana. Dodatkowym zbiornikiem, wykorzystywanym do zbierania nadmiaru wód z potoków będzie staw należący obecnie do JSW S.A. w Bukowie (przy dyskotekowej plaży).

– Projekt zbiornika przeglądali eksperci o międzynarodowej sławie, m.in. z Włoch, Francji, Kanady. I ja im wierzę, że został on zaprojektowany w oparciu o najwyższe standardy bezpieczeństwa. Miejmy swoje obawy, ale miejmy też pokorę wobec własnej wiedzy, a raczej niewiedzy – powiedział Czesław Burek, wójt Lubomi. – Most w Mszanie też projektowali i oceniali wielcy eksperci. A wszyscy widzimy jak wyszło – odparł radny Andrzej Godoj.

Artur Marcisz

• 3120 m3/s taką ilość wody będzie w stanie przyjąć zbiornik i zredukować ją do poziomu około 1500 m3/s. Dzięki zbiornikowi przed powodzią mają zostać ochronione nadodrzańskie miasta od Raciborza aż za Wrocław.
• 70 km tyle dróg technologicznych znajdzie się w zbiorniku i na koronie jego wałów
• 600 mln m3 tyle pojemności miał posiadać zbiornik Racibórz, którego budowy Niemcy chcieli się podjąć po powodzi w 1902 roku. Jego powierzchnia miała wynosić 200 km2. Do budowy oczywiście nie doszło. Dla porównania obecny projekt zakłada 185 mln m3 pojemności i powierzchnię 26,3 km2.
• 30 mln m3  tyle wynosi retencja wszystkich czeskich zbiorników zlokalizowanych w pobliżu Polski. To mniej niż wynosi retencja polderu Buków (max. 53 mln m3). – Mitem jest, że kiedy zalewa południe Polski to jest to efekt tego, że wodę ze swoich zbiorników spuszczają Czesi. Wszystkie ich zbiorniki mają zupełnie inne przeznaczenie niż przeciwpowodziowe – mówi Adam Grotowski.