Ekoserwis: Pytanie do eksperta

Mariusz Dziaćko. Zespół Funduszy Europejskich w WFOŚiGW w Katowicach

W  opublikowanym  ostatnio  przez  Europejską  Agencję Środowiska   raporcie „Zmiany   klimatu,   ich skutki  i  podatność  na  nie  w  Europie  2012” czytamy, że   trzy   niezależne   rejestry   średniej   temperatury   na świecie odnotowały w okresie pomiędzy rokiem 2002 i 2011 wzrost temperatury w zakresie od  0,77°C  do  0,80°C  w  porównaniu  do  okresu  sprzed  epoki  przemysłowej.  W  tym  samym czasie średnia temperatura w Europie wzrosła o 1,3°C. Prognozy wskazują, że w skali globalnej średnia  temperatura  do  2100  roku  wzrośnie  o  1,1 – 6,4°C.  W  Europie  przewidywany  wzrost wyniesie 2,5°C do 4°C.

Zmiany  klimatu  i  ich  wpływ  na  środowisko  oraz  działalność  człowieka  są  coraz  bardziej  widoczne.  Oto niektóre z zaobserwowanych skutków zmian klimatu.

Pokrywa śnieżna

W  ciągu  ostatnich  czterech  dekad  zasięg  pokrywy  śnieżnej  w  miesiącach  wiosennych  na  Półkuli  Północnej zmniejszył się w zakresie od 7% do 11%. O 7% zmniejszyła się również masa śniegu obliczana w marcu na obszarze całej Europy. W przyszłości tendencja ta będzie się utrzymywać i nastąpi dalsze zmniejszanie się pokrywy śnieżnej.

Lodowce

Zdecydowana większość europejskich lodowców jest w fazie odwrotu. Lodowce w Alpach utraciły około dwóch trzecich swojej objętości w porównaniu do 1850 roku, tendencja ta będzie się nadal utrzymywać i szacuje się, że w 2100 roku objętość europejskich lodowców zmniejszy się w zakresie od 22 do 66% w porównaniu do obecnej sytuacji.

Kwasowość oceanów

Na skutek wzrostu stężenia dwutlenku węgla w atmosferze w okresie epoki przemysłowej współczynnik ph powierzchniowych wód oceanów uległ zmniejszeniu z wartości 8,2 do 8,1. Spadek ten odpowiada wzrostowi 17 kwasowości  oceanów  o  30%.  Obserwowane  obniżenie  ph  wód  powierzchniowych  jest  niemal  identyczne w  całym  globalnym  oceanie,  w  tym  również  w  morzach  europejskich.  Zakwaszenie  oceanów  w  ostatnich dekadach następuje sto razy szybciej niż w trakcie naturalnych zjawisk, które zachodziły na Ziemi na przestrzeni ostatnich 55 milionów lat. Przewiduje się, że do 2100 roku uśrednione ph wód powierzchniowych spadnie do wartości 7,7. Wzrost kwasowości może mieć wpływ na wiele organizmów morskich co w efekcie doprowadzi do zmian w ekosystemach morskich i rybołówstwie.

Wzrost poziomu morza

Pomiary prowadzone w XX wieku wskazywały na średni światowy wzrost poziomu morza o około 1,7 mm/rok. Szacuje się, że w XXI wieku wzrost ten będzie jeszcze większy.. Na wybrzeżach Europy poziom morza wzrasta w różnym stopniu w zależności od lokalnych warunków.

Powodzie

Od 1980 roku odnotowano ponad 325 powodzi spowodowanych przez wylania głównych rzek Europy z czego ponad 200 zarejestrowano po 2000 roku. Przewiduje się, że globalne ocieplenie zintensyfikuje obieg wody co zwiększy częstotliwość powodzi w dużej części Europy. Nasilenie tych zjawisk nastąpi głównie w Europie Północnej.

Susze

W ostatnich dekadach Europa kilkakrotnie została dotknięta dotkliwymi suszami jak np. susza spowodowana falą  letnich  upałów,  które  wystąpiły  w  centralnej  części  kontynentu  w  2003  roku  czy  susza  na  Półwyspie Iberyjskim w 2005 roku. Przewiduje się, że zjawiska te będą się nasilać, szczególnie w Europie południowej i południowo-wschodniej.

Zdrowie

Występujące w Europie w ostatnich dekadach uciążliwe fale upałów spowodowały dziesiątki tysięcy zgonów. Przewiduje się, że częstotliwość i intensywność fal upałów spowoduje dalszy wzrost liczby zgonów szczególnie wśród  wrażliwych  grup  społeczeństwa.  Szacuje  się,  że  dodatkowo  około  20  000  przedwczesnych  zgonów rocznie zostanie spowodowanych przez nadmierną ekspozycję na ozon w warstwie przyziemnej.

Zmiany klimatu powodują również wpływ na rozprzestrzenianie się chorób. Obserwuje się migrację w kierunku północnym  kleszcza  z  gatunku  Ixodes  ricinus.  Dalsze  ocieplenie  klimatu  w  Europie  spowoduje  powstanie warunków sprzyjających do migracji w kierunku północnym komarów i moskitów. Na zdrowie człowieka oddziaływuje również sezon pylenia, który rozpoczyna się około dziesięciu dni wcześniej i trwa dłużej niż 50 lat temu.

Energia

Wzrost  średniej  temperatury  spowodował  zmniejszenie  zapotrzebowania  na  energię  cieplną  (szczególnie w Europie północnej i północno-zachodniej). Tendencja ta w dalszych latach będzie się utrzymywać. Należy jednak zwrócić uwagę, że wzrośnie zapotrzebowanie na energię w okresach letnich.