Zarys Dziejów Nekropolii Raciborskich

Cmentarze katolickie w dzielnicach Markowice

Pierwszym cmentarzem w Markowicach jest jeszcze istniejący cmentarz przykościelny, który mógł powstać wraz z utworzeniem parafii w XIII wieku. Kolejne budowane kościoły były sytuowane na tym samym miejscu, co nie przeszkadzało istnieniu cmentarza, który był kilkakrotnie przekopywany na przestrzeni wieków. Po wybudowaniu obecnego kościoła, w tym czasie przyległy teren cmentarza został otoczony murem, tworząc obecny kształt. Pierwotnie cmentarz przykościelny był położony na wyniesionym terenie, o czym świadczyć mogą resztki skarpy umocnionej murem zakończonym niskim, żelaznym parkanem. Cmentarz przykościelny, położony przy ul. Powstańców Śl. ma pow. 0,30 ha. Najstarszym nagrobkiem na tym cmentarzu jest nagrobek w formie krzyża łacińskiego z inskrypcją Alojzego Voota z 1864 roku, proboszcza parafii markowickiej. Natomiast z początku XX wieku znajduje się niewiele  nagrobków wolno stojących, a wśród nich przeważają nagrobki o prostych formach geometrycznych, których różnice uwidocznione są głównie w zwieńczeniach płyt, między innymi Berta Korus (Grutz) z 1906 roku, Julius Kipka z 1905 roku, Paul Machoczek z 1926 roku, Monika Wieczorek z 1927 roku, Emilia Mandrysz z 1936 roku. Krzyże nagrobne są nieliczne i pochodzą z okredu międzywojennego: Marya Klima z 1927 roku oraz  Paulina Myśliwiec z 1938 roku. Cmentarz od 1965 roku jest zamknięty, jednak ostatni pochówek odbył się jeszcze w 1967 roku. Na cmentarzu znajduje się jeden grób z XIX wieku i 75 mogił z lat międzywojennych oraz po 1945 do 1967 – 17 grobów.

Drugim cmentarzem w Markowicach jest cmentarz położony przy ul. Gliwickiej o pow. 0,46 ha graniczy bezpośrednio z drogą polną. Na jego terenie znajduje się kaplica cmentarna oraz drewniany krzyż bez inskrypcji. Założenie cmentarza można datować na poczatek XX wieku, o czym mogą świadczyć najstarsze istniejące nagrobki Marii Kipki z 1908 roku i Johanny Sobetzko z 1910 roku. Pochówki sprzed 1939 roku rozrzucone są wśród mogił nowych. Występujące nagrobki są wolno stojące, reprezentowane przez krzyże i płyty nagrobne o prostych formach geometrycznych, ze zróżnicowanymi zwieńczeniami. Na terenie cmentarza zostało pochowanych od momentu jego powstania aż do 1985 roku około 900 osób.

Sudół

Stary cmentarz przykościelny, o pow. 0,30 ha istnieje do dziś. Prawdopodobnie założono go w 1886 roku, na co wskazuje datowany krzyż cmentarny. Najstarszym nagrobkiem na terenie cmentarza jest nagrobek Konstancji Ploch, pochodzący z 1904 roku oraz pomnik w kształcie krzyża łacińskiego, którego ramiona podparte są przez pionowe płyty z rytymi inskrypcjami zmarłych proboszczów parafii od 1879 roku. Przy wejściu, na murze koscioła znajduje się prostokątna tablica z inskrypcją: wybudowany A.D. 1904 – 05 za proboszcza Augusta Haacka przez architekta Ludwika Schneidera i mistrza murarskiego Fr. Klose. We wschodniej części cmentarza, pod murem w alei okrężnej znajduje się pomnik w formie krzyża z wydłużonym prawym ramieniem, podtrzymywany przez prostokątną płytę z rytymi nazwiskami poległych w II wojnie światowej. Pośród nagrobków wolno stojących na uwagę zasługują nagrobki w formie krzyża: Petera Cwika z 1925 roku i Johanny Wycisk z 1912 roku oraz nagrobek w formie płyty Anastasii Spuli z 1927 roku. Na terenie cmentarza przykościelnego znajduje się jeszcze 19 nagrobków z okresu XIX wieku i lat miedzywojennych oraz 206 nagrobków z lat 1945 – 1985.

Płonia

Z dniem 1 stycznia 1932 roku utworzono parafię p.w. Św. Paschalisa przez franciszkanów, jednak zmarłych nadal chowano na cmentarzu ostrogskim, przy ul. Rudzkiej. W roku 1933, drogą kupna nabytego gruntu o powierzchni 0,83 ha, utworzono cmentarz parafialny przy obecnej ul. Adamczyka. Poświęcenia cmentarza dokonał 22 X 1933 roku ksiądz prałat Antoni Włodarz – proboszcz pawłowski, na polecenie kardynała Adolfa Bertrama. Od tego czasu datuje się chowanie zmarłych z Płoni na tym cmentarzu. Najstarsze pochówki reprezentowane są przez krzyże nagrobne, wśród których można wyróżnić nagrobki: Marii Stawinogi z 1936 roku, Josefa Kuczy z 1935 roku, Josefa Wyschkona z 1939 roku i innych. Nagrobki sprzed 1939 roku rozrzucone są pośród grobów współczesnych. Na przecięciu alei poprzecznej z aleją okrężną usytuowana jest kaplica grobowa Margarety Gawliczek z 1956 roku oraz Jana Grzonki z 1970 roku, zbudowana na planie prostokąta, otwarta z przodu, po bokach mająca na słupkach stiukowe, polichromowane dwa anioły. Jeden trzyma tarczę z inskrypcją a drugi koronę ciernistą. Wnętrze kaplicy jest dwupoziomowe, z witrażami w bocznych ścianach. Na terenie cmentarza zostali pochowani mieszkańcy Płoni, którzy zostali zabici 31 III 1945 roku. Od momentu powstania cmentarza aż do 1985 roku na tym cmentarzu zostało pochowanych ok. 1200 osób.

K. Switliński