Życie zaczyna się po 50-tce…

W wielu krajach Europy proces ten przebiega jeszcze szybciej. Coraz dłuższe życie współczesnego człowieka wynika przede wszystkim z postępu medycyny oraz zdrowszego trybu życia. Aby się z tego naprawdę cieszyć niezbędny jest jednak warunek: starzeniu się nie może towarzyszyć lęk o przyszłość, utrata godności, bierność, poczucie że jest się udręką i ciężarem dla rodzin i młodszej części społeczeństwa. 

Jest szansa, że w tym roku będziemy o tym mówić więcej, gdyż z inicjatywy Komisji Europejskiej Rada Unii Europejskiej i Parlament Europejski ogłosiły rok 2012 Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej. Według pomysłodawców jego celem jest nie tylko zapewnienie jak najdłuższego pozostawania na rynku pracy pokolenia 50+, ale przede wszystkim pokazanie alternatywnych form aktywności społecznej sprzyjających utrzymaniu dobrego stanu zdrowia, aktywności intelektualnej i niezależności. Zarówno nazwa, jak i uzasadnienie, jak na Unię przystało, są długie i wzniosłe, ale życiową wymowę tego symbolicznego aktu można odczytać tak: życie nie kończy się po „50”-tce, a czasem… może się nawet dopiero zacząć. Hmmm, czy nie wygląda to aby na początek kampanii promującej nieuchronne wydłużenie wieku emerytalnego? – zapytają niektórzy sceptyczni czytelnicy. No cóż, nawet jeśli tak (choć trzeba przypomnieć, że w większości krajów UE podwyższenie wieku już się dokonało, dokonuje, bądź zapowiadane było już wcześniej) to autorzy inicjatywy mają też wiele innych argumentów by zachęcać starszych ludzi do działania.

Przeciętnie seniorzy spędzają na emeryturze kilkanaście lat. Co robią? Jak wynika z badań opisanych w publikacji „Sprawowanie opieki oraz inne uwarunkowania podnoszenia aktywności zawodowej osób w starszym wieku produkcyjnym” pod red. Ireny E. Kotowskiej i Ireny Wójcickiej, w Polsce dominującym modelem życia osób starszych na emeryturze jest zawodowa i społeczna bierność. Po zakończeniu pracy zawodowej seniorzy angażują się głównie w prace domowe i opiekę nad wnukami. Stopniowo coraz bardziej pogarsza się ich sytuacja, zaczynają czuć się samotni, pomijani i niepotrzebni. Tymczasem tak nie musi i nie powinno być! 

– Nie patrzmy na starzenie się jako wstydliwy problem, ale normalną sytuację, która przecież nie powinna nas zaskakiwać i do której trzeba się dobrze przygotować – zachęca Anna Tuz, zastępca dyrektora Departamentu Informacji Europejskiej Ministerstwa Spraw Zagranicznych. – Seniorzy mogą spełniać w społeczeństwie bardzo ważną rolę, chociażby przez dzielenie się z młodszymi swoją wiedzą i doświadczeniem. 

Tworzenie ludziom starszym warunków do satysfakcjonującej pracy zawodowej, wykorzystywanie dla dobra kraju ich potencjału czy wspieranie różnorodnych form ich aktywności społecznej to jedno z największych wyzwań współczesnej Europy – taka może być konkluzja wydarzenia pod nazwą „Spotkanie pokoleń” (połączonego z seminarium dla dziennikarzy), które odbyło się 19 stycznia w Warszawie w ramach projektu realizowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Uczestnikom przedstawiono m.in. dziesiątki przykładów ciekawych projektów, owocujących podejmowaniem przez ludzi starszych działalności gospodarczej, udzielających się w wolontariacie, realizujących swoje pasje, na które nie mieli czasu bądź możliwości w młodości. Małgorzata Domagała, z Fundacji Promocji Inicjatyw Społecznych POLPROM, omówiła realizowany przez siebie „Inkubator dojrzałej przedsiębiorczości”, w wyniku którego 50 osób w wieku od 45 lat wzwyż (w większości dotąd nieaktywnych zawodowo) rozpoczęło kariery przedsiębiorców. W efekcie „Kurczaki (jak sami uczestnicy siebie nazwali) z Inkubatora” prowadzą dziś m.in. agencję artystyczną, restaurację libańską, gabinet kosmetyczny, gospodarstwo agroturystyczne, zakład produkujący zabawki z drewna, świadczą usługi stolarskie, wywożą nieczystości czy organizują wesela. Z kolei Beata Tokarz-Kamińska, koordynatorka projektu Seniorzy w Akcji (realizowanego przez Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę”) udowadniała, że dużo częściej niż nam się wydaje, jedynym ograniczeniem na emeryturze jest…własna wyobraźnia i odwaga. Czegóż to nie robią jej podopieczni: koce i skarpety na drutach, komiksy i murale, happeningi taneczne, wydają książki, produkują filmy, wytyczają ścieżki rowerowe, itd. W ramach tego projektu o dofinansowanie może ubiegać się praktycznie każdy senior, który ma ciekawy, ba, nawet zwariowany pomysł na aktywne życie pozazawodowe.

Podczas seminarium omówiono również możliwości wsparcia różnych pomysłów realizowanych przez – i dla seniorów. Jednym z nich jest konkurs współfinansowany ze środków Unii Europejskiej skierowany do organizacji pozarządowych prowadzących Uniwersytety Trzeciego Wieku lub organizacji, które zawrą z wybranymi uniwersytetami porozumienia na realizację tego projektu. Na wsparcie przeznaczono w sumie 200 tys. EUR, a przedmiotem projektów ma być  organizacja zajęć z zakresu powyżej opisywanej problematyki. Warto przy tej okazji przypomnieć, że działający w Raciborzu Uniwersytet Trzeciego Wieku obchodził w ubiegłym roku 5-lecie swojej działalności, o czym obszernie pisaliśmy (kontakt z Uniwersytetem: ul. Ks. Londzina 36, 47–400 Racibórz, tel. 32 4149180, e–mail: klimafarm@wp.pl).

AG