800 lat temu raciborzanin był władcą Polski

Racibórz obchodzi w tym roku niezwykłą rocznicę. 800 lat temu książę raciborski Mieszko objął tron krakowski, a zatem w czasach rozbicia dzielnicowego kraju stał się faktycznym władcą Polski.

 

Nie ulega wątpliwości, że Mieszko to w historii Raciborza postać o największym znaczeniu. Przyznają to nie tylko historycy, ale także czytelnicy Nowin Raciborskich, którzy w plebiscycie przeprowadzonym przez redakcję w 2002 roku zdecydowanie przyznali mu tytuł „Raciborzanina Tysiąclecia”. Dla uczczenia rocznicy Nowiny Raciborskie przygotowują dla mieszkańców Raciborza i powiatu raciborskiego kilka interesujących niespodzianek. Wśród nich znajdą się plenerowy piknik średniowieczny, konferencja naukowa i okolicznościowe wydawnictwa. Zapraszamy już w maju, a o szczegółach będziemy oczywiście systematycznie informować.

 

Wszystkich, którzy nie czytali naszej książki „Raciborzanie Tysiąclecia” (z biogramami najsłynniejszych raciborzan) zachęcamy do przeczytania krótkiej informacji o księciu raciborskim, którą przygotował dla nas autor jedynej naukowej biografii tego władcy dr Norbert Mika.

 

Mieszko, zwany Laskonogim (błędnie Plątonogim), urodzony około 1142 r. w Krakowie – zmarł 16 maja 1211 r. w Krakowie. Syn Władysława II Wygnańca, księcia Polski i Agnieszki, córki margrabiego Austrii Leopolda III Świętego. Przez 17 lat (1146 – 1163) przebywał razem z rodzicami i rodzeństwem na wygnaniu w Niemczech. Tam też kształcił się w szkole przyklasztornej na Michaelsbergu pod Bambergiem, nabywając stosowne wykształcenie (eruditio). Powróciwszy w 1163 r. do kraju, razem z bratem Bolesławem Wysokim, przejął wspólne rządy nad Śląskiem. W wyniku konfliktu z bratem i interwencji cesarza Fryderyka Barbarossy, Mieszko uzyskał własne księstwo – raciborskie, wyodrębnione z południowo-wschodniej części Śląska, obejmujące 3 kasztelanie: raciborską, cieszyńską i toszecką. W 1180 r. przejął 2 dalsze kasztelanie (bytomską i oświęcimską), które wydzielone zostały z dzielnicy jego wuja Kazimierza Sprawiedliwego, władcy krakowskiego. Po śmierci swojego bratanka Jarosława i brata Bolesława Wysokiego, książę raciborski zajął zbrojnie Opolszczyznę (1202). Z tą chwilą skupił pod swoją władzą obszar, tworzący przez wiele stuleci jednostkę terytorialną noszącą nazwę Górny Śląsk. Dzięki kopalnictwu srebra we wschodniej części swoich włości, w okolicach Bytomia, Mieszko założył w Raciborzu własną mennicę, emitującą srebrne denary i brakteaty, czyli jednostronnie tłoczone pieniążki. Około 1180 r. poślubił Ludmiłę, córkę księcia ołomunieckiego Włodzimierza, z bocznej linii czeskich (morawskich) Przemyślidów, z którą doczekał się syna Kazimierza i 3 córek: Ludmiły, Agnieszki i Rychezy. Wspólnie z żoną około 1203 r. ufundował pierwszy w tej części Śląska klasztor premonstratensek (norbertanek), na terenie dzisiejszego Rybnika. Był również dobrodziejem (sponsorem) innych zgromadzeń kościelnych: benedyktynów z Michaelsberga, cystersów z Lubiąża i bożogrobców z Miechowa. Z latami jego panowania tradycja wiąże również erygowanie świątyni miejskiej pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu. Po śmierci Kazimierza Sprawiedliwego (1194), Mieszko zaangażował się w zmagania o tron krakowski. Początkowo wspierał w swych dążeniach seniora rodu piastowskiego Mieszka Starego, biorąc udział w bratobójczej bitwie nad Mozgawą w 1195 r. Dał się wówczas poznać jako uzdolniony dowódca, który przechylił szalę zwycięstwa na swoją stronę. Po śmierci Mieszka Starego (1202), książę raciborski podjął dalsze starania (już dla siebie) o tron krakowski, czyli teoretycznie zwierzchnią władzę w rozbitej wówczas na dzielnice Polsce. Predestynowały go do tego – jak pisze współczesny kronikarz – talent i naturalne przymioty, w tym umiejętność dobrego zarządzania księstwem. W swoich staraniach książę raciborski uzyskał poparcie papieża Innocentego III, który bullą „Significatvit nobis” z 9 czerwca 1210 r. nakazał episkopatowi całej Polski wesprzeć Mieszka w jego dążeniach do tronu krakowskiego i ścigać klątwą kościelną bez możliwości apelacji tych wszystkich, którzy chcieliby stanąć mu na przeszkodzie. Ostatecznie raciborski Piast zajął Kraków na początku 1211 r., gdzie kilka miesięcy później zmarł i został pochowany w katedrze Św. Wacława na Wawelu. W źródłach z tego okresu Mieszko nazywany jest synem Władysława Wygnańca (filius Wladislai Exulis), księciem raciborskim (dux Raceburgensis), księciem Polski (dux Polonie), a nawet księciem Polaków (dux Polonorum).

 

(red)