Solidne oparcie

Udział fundamentów w wartości budynku stanowi zwykle około 2 procent. Od nich zależy jednak los całej konstrukcji domu.

Fundamenty przenoszą na grunt wszystkie obciążenia z budynku, chroniąc go przed nadmiernym osiadaniem. Na etapie projektowania, podstawą jest techniczna ocena związku między konstrukcją domu i fundamentu a podłożem. Projektant musi jak najlepiej poznać budowę podłoża i warunki hydrogeologiczne działki przeznaczonej pod budowę. Warto też  upewnić się, czy plany zagospodarowania przestrzennego najbliższej okolicy nie spowodują w przyszłości znaczącej zmiany tych warunków, na którą fundament nie byłby przygotowany.

Materiały do budowy fundamentów powinna charakteryzować odpowiednia wytrzymałość (na ściskanie i zginanie), stosunkowo niewielka nasiąkliwość, duża szczelność, mrozoodporność oraz odporność chemiczna i biologiczna. Można stosować drewno, kamień lub cegłę. Obecnie najczęściej używany jest beton i żelbet. Na korzyść takich fundamentów przemawia możliwość łatwego i szybkiego wykonania oraz dostosowania do różnych warunków poprzez wprowadzenie odpowiednich rodzajów cementu.

Wykopy dobrze zabezpieczone

Wykopy fundamentowe powinny być szersze niż wymiary ław. Nie należy ich wykonywać na długo przed montażem ław. Grozić to może rozmoczeniem podłoża przez wody opadowe. Taki grunt trzeba usunąć lub ustabilizować żwirem lub pospółką. Po przygotowaniu wykopu należy przystąpić do szalowania bocznego – wykonuje się je najczęściej z kantówki 12 x 12 cm. Czasem,  zwłaszcza w gruntach piaszczystych, trzeba wykonać szalunek z desek aż do spodu wykopu.

Dno wykopu należy wyłożyć warstwą 5–15 cm chudego betonu. Bez tej wylewki, świeża mieszanka betonowa zmiesza się z gruntem, co osłabi trwałość i jakość fundamentów. Dopiero, gdy chudy beton stwardnieje, można ustawić na nim deskowanie, zmontować zbrojenie, ułożyć i zagęścić beton. Ławy fundamentowe zwykle wykonuje się z betonu klasy B–15.

Ściany z betonu albo z cegieł

Bezpośrednio na ławach fundamentowych staną ściany fundamentowe. Tradycyjnie stawiano je z cegły lub kamienia. Dziś powszechniejsze są betonowe bloczki – są większe od cegieł i szybciej się je układa. Szczególnie popularne są pełne bloczki o wymiarach 14 x 25 x 38 cm z betonu klasy B–15. Obok dużej wytrzymałości na ściskanie, cechuje je niewielka nasiąkliwość. Miejsca, w których nie mieści się cały bloczek, uzupełniać można cegłami betonowymi o wymiarach 6,5 x 12 x 24 cm.

W budynkach podpiwniczonych ściany fundamentowe są jednocześnie ścianami piwnicznymi. Oddziałują na nie nie tylko obciążenia pionowe, ale i poziome siły parcia gruntu. Konstruktor winien więc orzec, czy zamiast ścian murowanych, nie należy wznieść murów z betonu wylanego w szalunkach.

Właściwe zaprawy na właściwym miejscu

Trwałość konstrukcji ściany fundamentowej zapewnia także odpowiednia zaprawa. Przygotowanie jej na placu budowy jest nie tylko pracochłonne, ale i nie gwarantuje, podobnie jak w przypadku mieszania betonu, powtarzalnej jakości. W tym przypadku korzystniejszym rozwiązaniem jest użycie gotowej suchej zaprawy, której składniki zostały dobrane we właściwych proporcjach.

Jedną z takich mieszanek jest zaprawa murarska Atlas. Z uwagi na swój skład i cechy, dobrze nadaje się ona do wznoszenia ścian piwnic i murów fundamentowych. Cechuje ją dobra przyczepność, wysoki stopień plastyczności i wytrzymałość do 7 MPa. Inną istotną jej cechą jest długi okres przydatności do użycia. Po wymieszaniu z wodą, zachowuje ona swoje właściwości przez 4 godziny. Umożliwia to dwukrotnie dłuższe jej stosowanie, niż  byłoby możliwe w przypadku tradycyjnej zaprawy cementowej.

Do wymurowania ścian fundamentowych z cegieł silikatowych nadają się natomiast cementowe zaprawy murarskie Atlas Silmur M–10 i M–15. Dzięki możliwości łączenia cegieł na cienkie spoiny (2–3 mm), zapobiega się powstawaniu mostków termicznych między łączonymi elementami i tym samym zapewnia jednolite parametry izolacyjności cieplnej przegrody.

Szczelnie i ciepło

Ława i ściany fundamentowe nieustannie narażone są na destrukcyjne oddziaływanie wody gruntowej. Niezbędne zatem jest ich zabezpieczenie. Izolacja fundamentów tradycyjnymi metodami, z zastosowaniem papy, nastręcza jednak wiele trudności. Co więcej, ocieplenie tak zaizolowanych fundamentów jest pracochłonne i kłopotliwe. Bezpośrednie przyklejanie płyt styropianowych do hydroizolacji bitumicznej rozpuszczalnikowej powoduje bowiem rozpuszczanie styropianu.

Aby tego uniknąć, lepiej odwołać się do dyspersyjnych (wodnych) systemów hydroizolacji fundamentów. Do takich należą przyjazne środowisku naturalnemu materiały systemu Izohan Izobud W. Są one wolne od rozpuszczalników, nie zawierają żadnych szkodliwych substancji.

Na odpowiednio przygotowane podłoże, zagruntowane preparatem Izohan WL, pół na pół rozcieńczonym z wodą, nanosi się grubo nakładalną masę hydroizolacyjną Izohan Izobud WL – zawsze na stronę ściany narażoną na działanie wody. Grubość warstwy dobrać należy w zależności od obciążenia wodą.

W przypadku szczególnych wymagań, wtapia się w izolację tkaninę zbrojącą, np. Typar lub Wigofil. Najpierw nakłada się pierwszą warstwę izolacji, potem wtapia się w świeży materiał tkaninę zbrojącą i lekko przyciska. Taki system niezawodnie zabezpiecza ściany fundamentów przed działaniem wilgoci gruntowej, zapewnia  bardzo dobrą izolacyjność cieplną (wraz z twardymi płytami styropianowymi lub z wełny mineralnej), a zarazem chroni izolację przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Po zakończeniu prac uszczelniających, gdy warstwa Izobudu WM jest już sucha, można przystąpić do przyklejania płyt ocieplających. Dla płyt styropianowych typu EPS zaleca się wykorzystanie lepiku do styropianu Izohan Izobud WL. Jeżeli do ocieplenia służą płyty styropianowe typu XPS lub płyty z wełny mineralnej, zaleca się użycie uniwersalnej masy klejącej Izohan Izobud WK.

Ekspert radzi
Agnieszka Brzezinka, Grupa Atlas
Do wykonywania elementów fundamentowych stosuje się tzw. beton towarowy, kupowany w wytwórni masy betonowej – najczęściej beton B-15 do B-20. Ze względów oszczędnościowych niektórzy inwestorzy decydują się jednak na beton, przygotowywany na placu budowy. Trzeba zdawać sobie sprawę, że taka mieszanka nie gwarantuje utrzymania odpowiednich parametrów, decydujących o jakości betonu.

(A)