Botulizm ludzi i zwierząt – jak zapobiegać?

Do zachorowania na botulizm dochodzi w wyniku spożycia żywności lub paszy zanieczyszczonej przez Clostridum botulinum i/lub toksyny botulinowe produkowane przez bakterie, znajdujące się produktach drobiowych, glebie, osadach wodnych, kale ptaków, ssaków i ryb, szczątkach padłych zwierząt.

Objawy zakażenia laseczką jadu kiełbasianego

Botulizm objawia się postępującym paraliżem mięśni, obejmującym mięśnie głowy, szyi, tułowia i kończyn. U zwierząt obserwuje się osłabienie języka (wypadanie), ślinotok, trudności w połykaniu (wypadanie przeżutego pokarmu, zachłyśnięcia), opadanie uszu, brak odruchu źrenicznego, chwiejny i powolny chód, zaleganie, duszność (zwolnione ruchy oddechowe) brak apetytu, zmniejszone napięcie skóry, obniżoną temperaturę ciała, wysokie tętno i niskie pH krwi. Zwierzęta mogą przyjmować pozycję żaby. Nieleczony botulizm prowadzi najczęściej do śmierci w wyniku porażenia mięśni oddechowych.

Botulizm bydła w Polsce obejmuje zwykle od kilku do kilkunastu sztuk w stadzie, a w przypadku kiszonek belowanych zwykle chorują zwierzęta karmione paszą z tej samej beli.

Botulizm ludzi jest chorobą odzwierzęcą, co oznacza, że człowiek może zachorować po spożyciu zanieczyszczonej żywności pochodzenia zwierzęcego (mleka, mięsa, ryb).

Jak obniżyć ryzyko wystąpienia botulizmu?

· Na terenach, na których zbierane są rośliny przeznaczone na pasze (siano, kiszonki) nie stosować pomiotu kurzego i pozostałości fermentacyjnych z biogazowni jako nawozu.

· Nie zakiszać kiszonek z terenów powodziowych.

· W przypadku kukurydzy, optymalnym terminem zbioru jest woskowa faza wegetacji (zawartość suchej masy 30 – 35%).

· Nie zakiszać przesuszonego materiału roślinnego lub zebranego w zbyt późnym stadium wegetacji.

· Kukurydzę ścinać na wysokości powyżej 30 cm od gruntu.

· Kukurydzę rozdrabniać na fragmenty długości 5 – 10 mm i dokładnie rozgniatać ziarna.

· Nie zakiszać roślin widocznie zanieczyszczonych glebą.

· Nie zakiszać roślin widocznie zanieczyszczonych szczątkami padłych zwierząt.

· Stosować dodatki kiszonkarskie (biologiczne, chemiczne) ułatwiające uzyskanie pH poniżej 4,6 (optymalne pH kiszonki z kukurydzy 3,8 – 4,2, a kiszonki z traw 4,2 – 4,6).

· Dobrze ubić zielonkę, aby nie było tzw. kieszeni tlenowych.

Oprac. Departament Bezpieczeństwa Żywności o Weterynarii MRiRW