Braciszkowie z Rybnika

Wsi Rybnik i Smolna rozwijały się na przestrzeni dziejów równolegle, a ich połączenie nastąpiło dopiero w 1907 roku. W połowie XVI w. wieś Smolna liczyła 21 domów. Według inwentarza z XIX w., domów było już 65. Nazwa dzielnicy pochodzi oczywiście od smolorzy, czyli rzemieślników parających się wyrobem smoły. Już w wieku XIV to Rybnik, choć oddalony o rzut beretem, był miejscowością rozwijającą się znacznie lepiej od Smolnej. Podczas gdy Smolna liczyła kilka gospodarstw, Rybnik uzyskał już prawa miejskie. Do 1907 roku Smolna jako odrębna wieś miała własny urząd przy ul. Wiejskiej i targ przy obecnej ulicy Sławików. Wtedy wieś liczyła 88 posesji. 15 lat po przyłączeniu do Rybnika w Smolnej rozpoczęła się historia parafii. W 1922 roku Zakon Franciszkanów wykupił od gospodarza Huberta Ucherka budynki gospodarcze i dom przy ul. Wodzisławskiej. Jeden z pokoi w kupionym domu przerobiono na kaplicę. Funkcję gwardiana objął jako pierwszy franciszkanin, o. Kolumban Sobota. W dwa lata po wykupieniu nieruchomości, murowaną stodołę przerobiono na kościół. Jego poświęcenie nastąpiło w 1924 roku. Wkrótce kościół został poświęcony i otrzymał za patrona Św. Józefa. We wnętrzu świątyni ustawiono główny ołtarz, dwa ołtarze boczne i ambonę. Kościół został udostępniony wiernym. Był to kolejny krok do utworzenia w Rybniku klasztoru.

Utarczki z sąsiadem

W 1927 roku biskup Lisiecki poświęcił kamień węgielny, na którym miał stanąć klasztor. Budowa przebiegła dość szybko i wkrótce otwarte zostało małe seminarium duchowne dla 30 uczniów. Już w tym czasie ówcześni gwardianie myśleli o powiększeniu kaplicy, lub budowie nowego kościoła, aby był w stanie pomieścić większą ilość parafian. O. Bazyli Gabriel wykupił działkę przylegającą do klasztoru przy ul. Wodzisławskiej, a jego następca o. Euzebiusz Huchracki kupił działkę od południa. Wniosek o budowę nowego kościoła wpłynął do kurii w Katowicach w 1936 roku i uzyskał zgodę. Odpowiedzialnym za budowę został o. Kolumban Sobota. Wraz z nowym kościołem miała powstać nowa parafia, której granicą stała się rzeka Nacyna. Nieoczekiwanie biskup Adamski zmienił zdanie i przekazał odpowiedzialność za budowę kościoła ks. Thiele, który był wikarym w rybnickiej bazylice i z tamtejszej kasy otrzymał 30 tys. zł pożyczki na budowę. W uzasadnieniu kurii na temat zmiany zdania w temacie budowy jako jeden z powodów podano, że zakonnicy stale rozbijają parafię ks. Reginka (proboszcza bazyliki) i dlatego nie otrzymają zgody na budowę świątyni.

Jednak kościół

Pomimo tego zakon wystąpił o możliwość rozbudowania swojej kaplicy o oratorium. W założeniu miał być to jednak nowy kościół. Uzyskano zgodę. Po przeprowadzeniu prac projektowych, rozpoczęto prace ziemne. W kopaniu społecznie pomagali mieszkańcy miasta. Kościół rósł w bardzo szybkim tempie. Nowa świątynia została ukończona zaledwie w pół roku od rozpoczęcia robót. Kościół został poświęcony 19 grudnia 1937 roku. Do kościoła w 1938 roku trafiły nowe dzwony, a sama parafia p.w. Św. Józefa powstała w 1941 roku. Oprócz Smolnej, w jej skład wchodziło osiedle Maroko oraz Zamysłów. Pierwszym proboszczem został o. Rafał Biekiersz, który wcześniej sprawował godność rektora miejscowego seminarium duchownego.

Zgliszcza

Franciszkanie szybko otrząsnęli się z wojennych popiołów. Oczywiście kościół nie uchronił się przed wojenną zawieruchą, ale wszystkie szkody udało się szybko naprawić. Stary kościół zaadaptowano na salkę, gdzie zaczęło spotykać się świeżo założone Stowarzyszenie Młodzieży Franciszkańskiej. Oprócz spotkań modlitewnych młodzież zajmowała się także sztuką, m.in. organizując spektakle teatralne. W cztery lata po wojnie ze stowarzyszenia powstała Sodalicja Mariańska. Niestety organizacja nie działała długo, bo kres jej działalności dał zakaz władz państwowych, dotyczący działalności organizacji religijnych. Krótko po wznowionej działalności zakazano również kształcenia młodzieży w niższym seminarium duchownym. Od tego czasu franciszkanie w Rybniku nie prowadzą już działalności seminaryjnej. Państwo na ponad dwadzieścia lat zabrało również klasztorowi kilka pomieszczeń, gdzie prowadzone było liceum medyczne. 1971 rok przyniósł w parafii spory remont wnętrza kościoła. Boczne ołtarze odnowiono i ujednolicono. Rok później doszło do tragedii. Spłonął stary kościółek. W jego miejscu zbudowano  dom katechetyczny.

Sporo zmian

W 1981 roku wraz z powstaniem parafii Św. Jadwigi na Nowinach, a dwa lata później parafii w dzielnicy Zamysłów, parafia Św. Józefa uszczupliła się o te tereny. Od 1992 roku u franciszkanów prowadzono kapitalny remont kościoła, z wymianą dachu, tynków, malowaniem i wymianą oświetlenia włącznie. Mniejsze remonty przeprowadzano do 2003 roku, wstawiając m.in. witraże w okrągłych oknach. Obecnie parafia liczy niecałe 11 tys. mieszkańców, z czego ok. 10,5 tys. osób to katolicy. Proboszczem parafii jest o. Sławomir Sputek OFM, a odpust parafialny przypada na dzień 1 maja.

Szymon Kamczyk