Żmija na szkubaniu

A któż to starziku  robi tera wyszkubki - powiy niejedyn z wos. Prowda, dzisio żodnymu już sie nie chce szubać, bo po co? Pierziny w sklepie kupisz, roztomańte zorty: ekologiczne, z baranów i piykne deki.

Downiyj zaś cołki styczyń i luty a nikiere już i we adwynt szkubały. U nas w doma dopiyro w styczniu bo najprzód był kiermasz, potym odpust, świynta  to czasu nie było.

Jak prziszły baby jedna izba musiała być już prózno. Na pojszczodku stoł yno stół i ławy. Wiela sie miało to na stół tela kładło sie słómiónek, ale przeważnie baby przynosiyły se je same. Do nich szkubały piyrzi. Trwało to a trwało bo w jednej chałupie siedziało sie od pyndziałku do soboty. Od nowego tydnia zaczynało sie u inkszej baby, bo kożdy musioł iśc na odszubki. Trza było odrobić szubani, bo w kożdej chałupie kaj były dziołchy tam były i gynsi. Kożdo dziołcha na wiano musiała dostać jedna pierzina i dwa zegłowki.

My kożdego roku chowali 10 gynsi. Ostowiali my se dwie gynsi i jednego gonsiora. Tego ostatnigo to my sie boli choby ognia. Nejgorzyj jak uszczypnył, umioł wskoczyć na pukiel i szczypać po gyniku. Nejbardzi szczypoł po nogach. Roz tak uszczypnył moja baba Jadwiga, że i żylak puknył.

Jak pilyntów było wiyncyj to sie i kiereś sprzedało. Jak pilynta były już we marcu to dwa razy bez rok szło ich podszkubać, a trzeci roz po zabiciu, jak nieskorzi w maju to podszkubane były yno roz. Gynsi paśli my dzieci na beszongach. Jak sie nażrały i miały wielki worek kludziyło sie ich do chałupy, jak zaś piskały to sie ich wykludzało. We Łukowie paśli my gynsi na Felbiyrowej drodze. To było piyrsze co trza było zrobić jak sie ze szkoły prziszło. Lubiyli my przi tymu piszczołki strugać. Nejlepsze były z jarzymbiny. Brało sie taki konsek co nie było synka, oklupowało sie nożym, skóra odlazła i była sni tako rułka. Wycinało sie dziury i szło palcami przebiyrać.

Dwa tydnie przed zbijaniym ludzie wciskali gonsiyntom kluski. Do nas dzieci to był straszny widok, a do gonsiont straszliwo mynczarnia. Mama potrzyła kartofle ku tymu dała szrot i kulała kluski, potym sie to suszyło i dowało gynsiom. Trza było im to do karku palcym pociskać, po to by była tuściejszo i miała wiynkszo wątroba. Tera to je na szczynści zakozane.

Gynsi zbijali my jak sie napoczynała zima. Kożdy tydziyń jedna. Dziynnie kożdy dostoł we familiji po jednym konsku. Cołki rok my tyż gynsinom mazali.

Jedna fajno pierzina to tak była z piyrzo ze 20 gynsi, wiela to było szkubanio.

Baby schodziyły sie dycko kole 17.00, a odchodziyły i kole 23. 00. Jak już po 1936 r. podłonczyli sztrom to nie było źle ale pryndzyj to elektryki nie było to sie przi karbidkach baby naszkubały. Były to somsiadki i kamratki od mamy: dwie siostry Bobrzykowe, Truda i Maryjka Sobalowe, Marta Graniecznego, Wichtora Świyntego, Brunusia i Berta Kachlowe. Obleczone były po chłopsku, a przidziote miały zopaski. Na stole mamulka robiyła kupki piyrzo, z kierych brały i szkubały do słomionek, a snich wysypowały potym do kajsterki. Szpiloki sie polyło.

Szkubały yno baby, małe dziołszki czasym też pomogały. Moja siostra Monika trocha miyndzy nimi dycko posiedziała, ale za chwila sie i to mierzło i uciekała. Ale my dzieci nojbardzi lubiyli słuchać co te baby miały do powiedzynio. Piyknie śpiywały, synki z gitarom i harmonijkom też sie dycko przikulali i grali. Baby godały o somsiadach, weselach, pogrzebach, ale nom podobały sie nojbardzi te bojki o utopkach, morach i inkszych straszkach. Nie godom, nieroz to my sie potym i boli spać w nocy skuli tego bojanio. 

Nejbardzi podobała nom sie bojka o żmii. Dycko opowiadała nom jom nasza mamulka. Posuchejcie.

Downiyj we wsi była tako wielko studnia, kaj po woda kożdy dziyń przychodziyła piykno dziołszka. Co prziszła to pokozoła sie i żmija. Piyrszy roz dziołszka ze strachu została sztywno, ale przekonała się, że żmija je dobro i nic i nie chce złego uczynić. Jednego razu odezwała sie do dzioł-chy ludzkim głosym: „Piyknie cie prosza nie wziona byś se mie za chłopa?" Dziołcha rozważowała i rozważowała. W końcu żmii i sie zrobiyło żol i zgodziyła sie. Jak zaszła du dom żmija poszła za niom. Jak zejrzała to matka wylynkała sie fest. Myślała, że od ni cera żmija goni. Pryndko zawarła furtka, ale żmija posłusznie stanyła i zaczła śpiywać (tu moja mamulka piyknie śpiywała):

O ty moja Ludusiynka
Otwiyrej mi wrota
Bo żeś ty mi ślubowała
Jakeś u mie woda brała,
Że mie se weźniesz.

Dziołcha padała, że obietnicy musi dotrzimać. Puściyła żmija do izby. Ta wlazła pod łóżko, ale spod niego już nie wylazła. Wyloz za to gryfny królewicz. Wszyscy sie radowali i skokali. Matce nie dało to pokoj i zajrzała pod łóżko, a tam leżała ta skóra od żmije. Łaps jom i wciepła do pieca. Królewicz zaloł sie płaczkami. 99 lot chodziył w tej skórze i mioł jeszcze do odrobiynio jedyn dziyń. Skóry nie było tóż ni mioł w czym tego jednego, jedynego dnia odrobić. Za kara zaś na 100 lot musioł w nowej skórze chodzić.

Baby radowały sie na fyjderbalu, piyły malckawa, jadły kreple (do kożdej mamulka piykła dycko po dwa wielki), w ciuciubabka sie bawiyły, a my dzieci siedziały w kontach i płakały za ...królewiczym.

Karlik