Za 50 groszy... piyńć lot haresztu

Starzi ludzie to na pewno pamiyncom taki coś jak ODR czyli Ochotnicza Drużyna Robocza. Na ludzi robioncych w tej drużynie godali właśnie piątkorze, beztóż że płaciyli im po 50 groszy na dziyń do rynki a 50 groszy do szparkasy. Te piyrsze do rynki miało sie wiadomo zaroz, te drugi z kasy dowali dziepiyro jak sie rok u nich przerobiyło. Ciekawe czy dzisio by kiery synek szoł za taki grosze robić. Zdo mi sie, że ze świyczkom trza by takigo szukać.

Mie do tej roboty namówiył mój kamrat Gustlik Krajczok ze Czernicy. Miyszkoł niedaleko mie, był siyrota i ni mioł sie kaj podzioć. Pijyndzy tyż mu brakowało.

Pódź sy mnom to nom bydzie weselij - padoł. Jo zaś nie rod żech kopoł podorówka, a gynał trza było,  toch dugo se nie doł namowiać. Boł żech sie yno że nas zaro stamtąd pogoniom bo mieli my dziepiyro po 16 lot.

Jedyn rok przicyganiymy, bo tam na słowo wierzom, i bydzie dobrze - padoł.

PIECHTY ZA ROBOTĄ

Umówiyli my sie wczas rano, bo piechty szli my do Rybnika. Tam właśnie piątkorze budowali bana ze Rybnika do Żorów. Zdo mi sie, że była i śpiywka o nich. Jak my tam już doszli, a drogi przeca było konsek, okozało sie, że nas nie chcom bo majom już robotników za tela. Nie byli jednak źli bo nom poradziyli coby my sie przeszli do wsi Łąka kole Pszczyny, bo tam ponoć przijmujom.

No ja przeszli sie, a co bydzie jak nas tam też nie bydom chcieć - padoł Gustlik - Tela drogi na darmo.

To przidymy nazod - rzeknył żech za co na mie pojrzoł chobych ze konia spod.

Szli my tam piechty cołki dziyń. Ze Rybnika do Pszczyny je 22 kilometry, a jak w Pszczynie my sie pytali wiela momy do tej Łąki to nom ludzie padali, że jeszcze 11 kilometrów! Droga też nom pokozali. Jak my tam w końcu zaszli to sie zrobiyło cima. Szukać już nie szło po cimoku niczego, tóż wleźli my do  starej szopy i przespali sie do rana.

Wczas rano zaczli my szukać tych O D R. Okozało sie, że za wsią były baraki a w nich miyszkali te piątkorze.

Jak my wleźli do biura to sie nom hercklekoty zaczły, że nom chyba  cwitry lotały, bo za biurkiym siedzioł wojskowy, major, komyndant obozu.

Wiela mocie lot synki? - spytoł sie, a nom nogi sie jak ze waty zrobiyły.

No ... 17! - padali my wroz z kamratym, a giymby od cygaństwa czerwone my mieli choby pultoki.

Cha, cha, cha! - zaśmioł sie nom w nos komyndant. Tóż już po nas, koniec, pomyśleli my. Ale kaj tam, przijon nas bo mu we zastympie szczwortym dwóch brakowało. Kozoł nom sie zgłosić do sierżanta, zastympowego Kozuba.

Tyn zaś sie nas pytoł wiela momy lot, jako sie nazywomy. W końcu doł nom kartki do magazynu kaj dostali my arbajtancug, drugi ancug na ćwiczynia i trzeci taki piykny mundur na niedziela.  Ku tymu była koszula i spodnioki, kolbery do roboty i chunuce, a na głowa furażerka. Na ta ostatnio godali pitowa. Potym posłali nas do kuchnie w kierej zaś dali nom kartka ze sztymplym.

Jak jom stracicie toście pojedli - padoł kuchorz.

We barakach były łóżka piyntrowe, kożdy mioł szrank na lonty. Kiery ni mioł przepustki o 22.00 musioł iść spać, bo rano wczas była pobudka.

Rano zbiórka, rzykani: „Kiedy ranne wstajom zorze", potym gimnastyka, śniodani i do roboty.

POROBIYLI I POJEDLI

A robota nie była łatwo. Robiyli my przi regulacji Wisły, kan były wielki zakrynta to my to prościyli, bo jak prziszła wielko woda to na tych okryntach sie wylywała. Robiyli przi tymu ludzie roztomańtego wieku: starsi, młodzi i taki cygony jak my, co mieli myni niż 17 lot. W kożdym zastympie było 20 ludzi, a robota dzielył zastympowy. Roboty były roztomańte, np. na akord. We trójka trza było naciepać 29 kolybów ziymie i to była szychta, abo 40 karów ziymi zawiyść tam kaj nie szło dojechać kolybom. Trza też np. było sto kolików wbić do ziymi abo prziniyś 60 zawionzów faszyn co za te koliki ukłodali. Faszyny to były taki prynty z drzewa abo ze wikliny, kiere wzmocniały te koliki. Ukłodało sie ich nie po jednym, a wiyncyj, choby snopek. Potym nikierzy jeszcze krze wycinali, ale to już była robota na szychta, a ta trwała 6 godzin. Ci co robiyli we akordzie to jak se swoji zrobiyli mieli fajrant, mogli iść do baraku. O jednej zaś przichodziyli z roboty ci co na dniówka robiyli, potym był obiod i po nim dwie godziny odpoczynku. Jodło było bardzo dobre i aże za tela. Kożdy dziyń było miynso warzone, przeważnie barani, kapusta i kartofle. Kto chcioł to była repeta. Na śniodani był chlyb ze fetym i konsek wusztu, a na wieczerzo zupa i chlyb z masłym.

Po obiedzie i odpoczynku były dwie godziny ćwiczyń wojskowych. Po wieczerzy był apel i rzykani. Śpiywali my „Wszyski nasze dzienne sprawy" abo „Pod Twą obronę".

NOŻYM NA ŚMIERĆ

Na zima, a mono jeszcze i we październiku, mieli my i manewry ze wojskiym kole Żorów. Niestety w czasie tych manewrów na stromie, kole kierchowa, rostrzaskoł sie fligier. Oba piloty umrzyły.

Niebezpiecznie było nie yno we lufcie ale i na ziymi. Po wsi nie śmieli my chodzić sami, yno co najmniyj we dwóch, a jeszcze lepszy jak we wiyncyj. Miejscowi mieli na nas z górki skuli tego, że my im robota odbiyrali i dyrek za darmo robiyli.

Jedyn junak, nazywoł sie Wichary i był z Bielska, wyloz na wieczór do sklepu. Tam poproł sie ze cywilym Zeburom. Już pora dni pryndzyj doszło miyndzy nimi do zadry, ale pod sklepym poszło już na fest. W ruch poszły noże. Wichary żgnył cywila tak nieszczynśliwie, że tyn wykrwawiył sie na śmierć. Dopiyro rano go znejdli, był żonaty i mioł dwoje dzieci.

Wicharego sondziyli we Bielsku i choć mioł dobro opinio, bo był sniego synek cichy, to i tak we hareszcie przesiedzioł piynć lot.

My zaś z tym moim kamratym Krajczokiym naszporowali sie tych piątek na koło. Kupiyli my go od cywila ze Łąki, kiery nazywoł sie Zieleźny i chcioł za niego 20 zł. Jo doł 10 zł i mój kamrat też 10 zł. Te koło nazywało sie Brenabor, a kieta to jeszcze miało piyńcioachtlowo. Było one wspólne. Jak my jechali na urlop to jedyn siedzioł na rułce, a drugi go wióz i tak na zmiana. Konsek tyn a konsek tyn.

Joch tam rok przeciyrpioł bo mi szło o te piątki co były we tej kasie. Jak mi to wypłaciyli poszoł ech do szałociorza do Miedoni, o kierym żech już wom pisoł. Kamrat ostoł u piątkorzy, a ta moja czynść koła żech mu podarowoł. Radowoł sie z tego fest. Biydok nie wiedzioł wtedy co go w życiu czeko, a leko ni mioł. Bez wojna wylondowoł w Jugosławii. Partyzanty na plecach hakynkrojc mu wytli, chocioż przysiyngoł, że ni ma Niymiec yno Ślązok. Potym kozali mu pole minowe przynś, a ci szli za nim. Przeszoł. Po wojnie ożyniył sie i robiył na grubie, ale jego ciyrpiynia sie nie skończyły. Tako choroba go chyciyła, że z lyków kiere dostowoł skóra mu slazowała płatami. Dzisio je już na wiyrchu i myśla, że se tam na tym kole jeździ.

Karlik