Krawiec chciał uciekać, jak zobaczył, że ma pracować w więzieniu. Później został tam dyrektorem. 70-lecie PPO Rakon

Założony w 1953 roku zakład to nie tylko jeden z większych pracodawców w powiecie raciborskim, ale placówka, która realizuje program „Praca dla więźniów”, aktywizujący zawodowo osóby pozbawione wolności. Rakon jest ogólnopolskim liderem w produkcji odzieży roboczej i ochronnej, medyczno-higienicznej, sortów mundurowych dla służby więziennej, a także tóg prawniczych i akademickich. Firma posiada dobrze rozwinięty park maszynowy i kompetentnych pracowników.

Goście z całej Polski

Na uroczystość do Raciborza przybyli m.in. płk Piotr Sękowski – zastępca dyrektora generalnego Centralnego Zarządu Służby Więziennej, ppłk Tomasz Panasiuk – zastępca kierownika zespołu ds. funduszy aktywizacji CZSW oraz płk Łukasz Górny dyrektor okręgowego inspektoratu służby więziennej w Katowicach. W RCK zasiedli także szefowi lub przedstawiciele zakładów karnych i aresztów śledczych z takich miejscowości jak: Sieradz, Jastrzębie-Zdrój, Gliwice, Częstochowa, Bytom, Wojkowice, Tarnowskie Góry, Katowice, Sosnowiec, Cieszyn, Krasnystaw, czy Kluczbork.

Obecny był również dr Grzegorz Kosiński, dyrektor raciborskiego więzienia w latach 2017 – 2020.

Świat akademicki reprezentował m.in. dr Paweł Strózik z raciborskiej ANS, a także pracownicy naukowi uczelni z Katowic i Dąbrowy Górniczej.

Pół wieku na Eichendorffa

Ważnym dla święta Rakonu uczestnikiem wydarzenia był liczący już 83 lata Franciszek Biedka, który przez 47 lat pracował w przedsiębiorstwie i był jego długoletnim dyrektorem. Biedka pochodzi z ziemi rzeszowskiej. Jako młody czeladnik znalazł pracę w przemyśle krawieckim w Nysie, gdzie przepracował 4 lata. W gazecie opolskiej znalazł ogłoszenie Przedsiębiorstwa konfekcji odzieżowej z Raciborza, które przyjmie krawców.

Wiosną 1963 roku pojechał pociągiem do Raciborza, który był jeszcze w województwie opolskim i udał się pod adres wskazany w ogłoszeniu. Jak przyszedł pod więzienie i zobaczył, że to tu mieści się zakład pracy, wystraszył się. – Odwróciłem się na pięcie i wracałem na dworzec. Jakoś w połowie drogi naszła mnie refleksja, że jak już tu jestem, to przynajmniej zobaczę. Przyjął mnie kierownik działu ekonomicznego, były oficer wojska polskiego. Oprowadził mnie, pokazał, jak szyto mundury, ubrania cywilne, robocze. Widziałem to wszystko i byłem zaskoczony, jak obserwowałem skazanych, którzy pracują. Dziś dużo się mówi o żołnierzach wyklętych, a oni tam właśnie pracowali, partyzanci z Armii Krajowej, duża grupa – opowiadał pan Franciszek.

Zakład zrobił na nim dobre wrażenie, uzgodnił warunki i za 3 tygodnie zaczął tam pracę. – Awansowałem, zrobiłem w międzyczasie szkołę średnią i studia. W 1997 roku zostałem dyrektorem i pracowałem do emerytury i jeszcze trochę. Mieliśmy w Rakonie masową produkcję, dziennie zużywaliśmy 18 – 20 tys. metrów tkanin, a gotowych wyrobów wywożono stąd 4 – 5 tys. sztuk. Jak odchodziłem, to proponowano mi, żebym jeszcze został, ale miałem już 70 lat i przeszedłem na emeryturę – podsumował swoją retrospekcję jeden z dyrektorów przedsiębiorstwa.

750 osób przy pracy

– Wiele przedsiębiorstw ma swoją historię, ale nieliczne o niej mówią. My czerpiemy z historii swą siłę, a są to imponujące dzieje – zaczęła swoją przemowę obecna dyrektor dr Joanna Dzieńdziora.

Decyzją ministra bezpieczeństwa publicznego 12 marca 1953 roku powołano do życia Przedsiębiorstwo Konfekcji Odzieżowej nr 3 przy zakładzie karnym w Raciborzu. Skromna wtedy była jego baza: adaptowane budynki gospodarcze i przestarzały, zużyty park maszynowy. Praca odbywała się na trzech salach produkcyjnych, dysponowano dwustoma maszynami krawieckimi, w większości o napędzie nożnym. Działalność produkcyjna polegała na konfekcjonowaniu mundurów oraz ubrań roboczych, a dozór na salach produkcyjnych pełnili wyłącznie osadzeni.

W 1963 roku zatrudnienie wzrosło do 750 osób pozbawionych wolności, z czego 43 osoby były pracownikami cywilnymi. To był najwyższy stan zatrudnienia w przedsiębiorstwie. W 1972 roku powstał nowy budynek – krojownia oraz magazyn surowców i wyrobów gotowych, a w 1973 roku powstały dwie nowe sale produkcyjne usytuowane w skrzydle F zakładu karnego. Wtedy wybudowano dźwig towarowo-osobowy między krojownią i salami produkcyjnymi. W 1987 roku PKO nr 3 decyzją ministra sprawiedliwości otrzymało nazwę Państwowe Przedsiębiorstwo Odzieżowe.

Powódź i składki zusowskie zaszkodziły

Lata 90. były trudnym czasem, bo spadła koniunktura i zbyt wyrobów. Nastąpiły ograniczenia produkcji, spadło zatrudnienie. Doszły skutki powodzi, niekorzystna była reforma ZUS z 1999 rok, gdy wzrosła składa zusowska od zatrudnionych osadzonych.

W 2007 roku powstała nazwa PPO Rakon, która przetrwała do dziś.

– Decydującym momentem była konsolidacja przywięziennych zakładów pracy we wrześniu 2021 roku. Rakon przejął zakłady w Sieradzu, Łodzi i Siedlcach. Przedsiębiorstwo zmieniło strukturę, gdzie jego centralnym miejscem działalności jest Racibórz, a oprócz tego są jeszcze trzy oddziały – mówiła szefowa Rakonu.

4 października 2022 roku przedsiębiorstwo uzyskało koncesję na wykonywanie działalności gospodarczej na wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz materiałami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym. To nowe wyzwania dla Rakonu, który zajmuje się też aktywizacją zawodową osadzonych i ich resocjalizacją. Aktualnie realizowany jest tu ważny projekt społeczny – szycie i rekonstrukcja kostiumów historycznych do powstającego filmu o powstaniu styczniowym. Mówił o tym na uroczystości Tadeusz Sycha – producent i reżyser.

(ma.w)

Dyrektorzy PPO Rakon (wcześniej PKO nr 3)

• 1953 – 1968 śp. Israel Grosman

• 1968 – 1992 śp. Józef Grabiec

• 1992 – 2011 Franciszek Biedka

• 2011 – 2014 Piotr Burda

• 2015 – 2016 Artur Stroka

• 2017 – 2021 Dawid Żebrak

• 2021 – nadal dr Joanna Dzieńdziora