100 lat temu w Nowinach Raciborskich: Niemieckie miasta i polskie wsie, czyli wyniki wyborów

Racibórz • 12 listopada 1919 r.

Wyniki wyborów gminnych

Poniżej wyniki wyborów gminnych; z dalszych okolic podajemy tylko miasta, gdzie Polaków zwykle najmniej. Po wsiach, nawet w okolicach przemysłowych, zwyciężyli prawie wszędzie Polacy, nieraz olbrzymią większością głosów.

Powiat Raciborski

• Racibórz (miasto): Polacy 4 (1499), centrum 23 (7217), rządowi soc. 6 (1817), demokr. 5 (1530), niemieccy nacyonal. 4 (1418)*.

• Markowice: Polacy 7 (413), centrum 2 (116).

• Tworków: Polacy 349 głosów, inne listy nie było.

• Sudół: Polacy 4 (127), centr. 5 (138).

• Syrenia: Polacy 11 (546), centrum 1 (65).

• Bienkowice: Polacy 10 (452), Niemcy 2 (114).

• Kobyła: Polacy 8 (216), centrum 1 (50).

• Turze: Polacy 12 (680).

• Sławików: Polacy 6 (120), centrum 1 (43), P.P.S. 1.

• Brzezie: Polacy głosów 391, Niemcy 247.

• Krzyżanowice: Polacy 5 (235), centrum 4 (207).

• Nieboczowy: Polacy 9 (123), tylko 1 lista.

Powiat Rybnicki:

• Rybnik (miasto): Polacy 10 (1196), centrum 9 (1192), niezależni soc. (467), rządowi soc. 3 (399), niemieccy nacyonaliści 4 (512).

(...)

• Czerwionka (okręg dworski): Polacy 6 (180), Niemcy 6 (192).

(...)

• Żory: Polacy 9 mand., centrum 10, socyalista 1, part. kalek wojen. 2, rzemieślnicy 2.

• Wodzisław: Polacy 6 mandatów, szczegółów brak.

(...)

• Boguszowice: Polacy 11 mandatów; szczegółów brak.

• Król. Jankowice, pow. rybnicki: Polacy 11 mandatów; szczegółów brak.

• Łońce, pow. rybnicki: Polacy 96, innych list nie było. Uprawnionych do głosowania było 134.

• Rowień: Polacy 10, Niemcy 2.

(...)

Co objawiły wybory na Górnym Śląsku?

Nie mamy jeszcze rezultatu wyborów z większej części gmin górnośląskich (...) Atoli znane już dotąd i nadchodzące jeszcze nieustannie wiadomości mogą stanowić już podstawę do pewnych wniosków, do wyprowadzenia z wyborów pewnych twierdzeń. Przede wszystkim zatem wybory stały się wyznaniem polskiej ziemi górnośląskiej (...)

Możemy być zadowoleni z wyniku. Okazuje on, że przewaga jest po stronie polskiej i że przewaga ta w przeważającej części gmin górnośląskich została skonsolidowana na stałe (...)

Okazało się dalej i to jest bardzo dodatni objaw – że światopogląd chrześcijański przy wyborach nie tylko zwyciężył, ale bezwzględną przyszłość sobie zapewnił, albowiem wszędzie, gdzie Polacy sami nie mają większości, tam ją mają wspólnie z centrowcami. Zatem szkoła wyznaniowa i charakter katolicki życia gmin są zapewnione (...)

Zastrzelony skazaniec

Racibórz. Handlarz Karol Gose i pewien jego wspólnik stawali tu w tych dniach przed sądem wojennym, oskarżeni o pewien rabunek wykonany dnia 30 września br. na Starejwsi pod Raciborzem. Sąd skazał Gosego na 6 lat domu karnego. Gdy ze sądu prowadzono Gosego do więzienia z powrotem, ten usiłował uciec. Żołnierz strzelił za nim i zranił go śmiertelnie w okolicy brzucha. Postrzelony zmarł jeszcze tego samego dnia w lazarecie.

Świętokradztwo w Matce Bożej

Racibórz. Świętokradztwo popełniono w kościele Matki Bożej poza miastem. Złodzieje zabrali kosztowną monstrancyę i dwa cyborya. Weszli oni przez okno w szczycie frontowym. Dotąd nie ma po nich śladu.

Wielka kradzież złota

Racibórz. Ze sklepu złotniczego p. Dawida na ul. Odrzańskiej zrabowali włamywacze towarów za około 20 000 marek, osobliwie złotych pierścieni.

Tańce w dzień zaduszny

Godów w Rybnickiem. W naszej wiosce tu na pograniczu przeżywamy bardzo smutne czasy. Jesteśmy tu przez liczny grenzschutz** udręczeni; każdy spokojnie sobie idący drogą człowiek bywa wieczorem dwa i trzy razy przez „halt werda” zatrzymywany i niepokojony. Lecz większe jeszcze zgorszenie spotkało nas w niedzielę 2 listopada. Sprawił sobie tutejszy grenzschutz zabawę taneczną. Gdy w naszym parafialnym kościele odprawiono nabożeństwo żałobne za dusze pomarłych, to obok w karczmie grano, śpiewano i hałasowano. Co nas przytem najbardziej oburzało, to smutna okoliczność, że i tutejsze dziewczyny tam były. Zamiast iść do kościoła pomodlić się za zmarłych, poszły na tańce. Podobno i starsze baby poszły tam, żeby się wraz ze swojemi godnemi córeczkami zabawić i ucieszyć. Na cmentarzu modły, żałoba i nawet płacz po tak wielu zmarłych w ostatnich czasach, a tam w karczmie gra, hałas, śmiech, hupsztyki i swawola. Hańba wieczna takim matkom i ich córkom! Za to część i sława naszym chłopcom oraz i tym uczciwym naszym dziewuchom, którzy w tej swawoli udziału nie brali w dniu zadusznym.

(podpisano: Kilku obywateli)

* Wyniki wyborów przedstawiono na kilka sposób – podając tylko liczbę mandatów wywalczonych przez dane ugrupowanie, podczas liczbę głosów oddanych na dane ugrupowanie oraz liczbę mandatów na nie przypadających lub też podając tylko liczbę głosów. W większości przypadków środowiska polskie skonsolidowały się wokół jednej listy, choć w niektórych miejscowościach wystawiono dwie polskie listy. W przypadku ugrupowań niemieckich mamy do czynienia z klasycznymi partiami – katolickim centrum (w przyszłości na bazie centrum zbudowano działającą do dziś partię CDU), socjalistami (SPD) oraz rzadziej demokratami (Niemiecka Partia Demokratyczna; DDP) i nacjonalistami (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa, DNVP).

** Grenzschutz – organizacja militarna, której zadaniem było zapobieżenie dalszym ubytkom terytorialnym Rzeszy Niemieckiej. Członkowie grenzschutzu mieli pilnować porządku na terenach przygranicznych.

---

Racibórz • 14 listopada 1919 r.

Dalsze wyniki wyborów gminnych

Powiat raciborski

• Kuźnia Raciborska: Polacy 9 mandatów (641 gł.), centrowcy 213 gł. (3 mandaty), socyaliści 20 głosów (Uprawnionych do głosowania 1180 osób). Dotąd mieli tu Polacy tylko 4 mandaty.

• Babice: Polacy 7, Niemcy 2.

• Raszczyce: Polacy 4, Niemcy 5.

• Buków: Polacy 9.

• Bolesław: Polacy (141), centrum (77).

• Strzybnik: centrum (55).

• Miedonia: centrum (56), nacyonaliści niemieccy (81), (czy nie było listy polskiej?).

• Odra: Polacy (45), centrum (50).

• Jankowice: Partya robotników (jaka?) 117 głosów, centrum (73).

• Lubomia: Polacy 8, centrum 1.

• Kornowac: Polacy 7, Niemcy 2.

• Bojanów: Polacy (63), centrum (127).

• Zawada Książęca: centrum (167), socyaliści (jacy?) 111 głosów. (jak głosowali Polacy?)

• Ruda: Polacy 171 głosów.

• Szardziny: Polach 86 głosów.

• Chałupki: Polacy (45), centrum (86), partya robotników (czy polska?) 80 głosów.

• Pawłów: Polacy 3, centrum 5, socyaliści 1, bezpartyjni 1.

• Budziska: Polacy 225 głosów.

• Nędza: Polacy 2, centrum 3, socyaliści 4 (skąd się wzięli?).

• Olza: Polacy (210), centrum (43).

Powiat rybnicki:

• Rowień (...) Obrano 10 Polaków, 2 Niemców.

• Pszów: Polacy 10 (765 gł.), druga partya polska 1 (94 gł.), Niemcy 1 (96 gł.). • Razem oddano 955 głosów.

(...)

• Pszowskie Doły: Polacy 8 (599), centrum 1 (81), socyaliści 3 (213).

• Radlin: Polacy 13 (1571), partya bezbarwna 2 (242), socyaliści 3 (369).

• Wilchwa: Polacy (299), druga partya polska (29), Niemcy (47).

• Kokoszyce: Polacy (220), centrum (71).

• Jedłownik: Polacy (207). Innych partyi nie było.

• Wielkie Turze: Polacy (290), socyaliści (65).

• Małe Turze: Polacy (115). Tylko lista polska.

• Książenice: Polacy (222), socyaliści polscy (132).

(...)

• Bełk: Polacy (225), Niemcy (80).

(...)

• Górne Marklowice: Polacy (197).

• Niedobczyce: Polacy 9 (1187), socyaliści 2 (217), centrum 1 (89).

• Czernica: Polacy 10 (333), partya obywat. 1 (41), centrum 1 (53).

• Górne Rydułtowy: Polacy (489), centrum (192), socyaliści (141).

• Dolne Rydułtowy: Polacy (1285), centrum (319), socyaliści (171).

• Sumina: Polacy (112), Niemcy (33).

Stodoły: Polska partya narodowa (146), polska partya katolicka (84).

• Chwałowice: Polacy (697), Niemcy (125), socyaliści (189), demokraci (95).

• Gotartowice: Polacy 327 głosów, Niemcy 39 gł.

• Stanowice: Polacy 111 głosów, Niemcy (socyaliści?) 69 (...)

Awantura przy liczeniu głosów

Brzezie pod Raciborzem. Przy niedzielnych wyborach polska partya narodowa zwyciężyła, otrzymawszy 391 głosów, podczas gdy strona przeciwna miała tylko 247. Agitacya była szalona, nadużycia widoczne. Strona przeciwna protestowała, że rzekomo dzieje się jej krzywda (...) Około 250 wyborców nie mogło oddać głosu z powodu natłoku, jak i dlatego, że prowadzono tylko jedną listę, co wymagało dużo czasu. Przypadająca w niedzielę rocznica poświęcenia miejscowego kościoła spowodowała przerwę w wyborach, a po ukończeniu nieszporów tłok w lokalu wyborczym był tem większy. Wielu zniecierpliwionych wyborców poszło do domu. O godz. 6 wieczorem zakończyła się czynność wyborcza. Podczas liczenia głosów rozpoczęła się przy stole wyborczym prawdziwa kłótnia. Kobietom zarzucano np. że będą odpowiedzialne za niekorzystny dla przeciwników wynik wyborów. Jeden z przeciwników groził nawet laską jednej z naszych kobiet, chcą widocznie w ten sposób ujawnić wyższość niemieckiej kultury (...) Kobietom naszym za dzielną współpracę przy wyborach należy się serdeczne: Bóg zapłać! A gdy przyjdzie rozstrzygająca chwila plebiscytu, czyli głosowania, wtedy wszyscy Polacy i Polki stańmy do szeregu jak jeden mąż, aby zaświadczyć przed całym światem, że i w Brzeziu duch polski żyje i pragnie z duszy i serca połączenia ze swą macierzą – Polską! (...)

(podpisano: Obserwator)