Szczworte przikozani nojlepsze!

No i zaś mie wziyno. Ciśniyni 80 na 60 i setom do lazaretu. Już sam siedza drugi tydziyń, tóż przepraszom, że na Karlika żeście se trocha poczekali. Mono by mie ani w tym lazarecie nie prziszło na myśl coby pisać, alech ujrzoł we telewizorze taki Tok Szok, w kierych nadowali o dzieciach i ich mamulkach i tatulkach, a do kierych dzieci som niewdziynczne choby do cudzego. Baba płakała, że i cera sztrum odłączyła, wody ni mo.
 
Joch też znoł jedna tako baba z Pszowa. Chałupa se wybudowała a na starość synkowi jom dała przemianować. Nie trwało długo jak i sztrum odłączył, woda zastawiył, haziel zawrzył, a potym i bez okno przelazowała bo i zakozoł przez swoja izba przełazić. Baba miała 80 lot i ani we sądzie nie było na niego mocnych. Na to wszystko zaglondały jeji wnuki, kiere, jak w pysk szczelył, bydom jednakido swojigo taty na starość. Tak se ich wychowie jako som im pokazowoł.
 
Na sali ze chłopami dali my sie zaś w godka, że downiyj by to było nie do pomyślynio. I ni bez to, że dzieci były porządniejsze, chocioż  były, to bez to, że było coś takigo jak wycug. Dzisio już żodnyn z młodych ani nie wiy co to downyj tyn wycug był, na kiery i godali wyłomek abo za Raciborzym - wymowa.
 
Godało sie „my som już downo na wyłomku”. Spytocie sie co to takigo też było. To tak choby kieryś musioł dać komuś odłomać konsek chałupy. Możno nie cołkiym dosłownie, ale coś tymu było. Dostowali to starzi, kierzy nie mieli już siyły robić. Przeważnie była to umowa we familiji miyndzy dzieciami a rodzicami, ale mogła też być miyndzy cudzymi ludziami starymi a młodszymi.
 
Umowa była spisywano u notara, przed wojnom trza było jechać do takigo do Rybnika. Jednym dzieciom dowało sie chałupa inkszym np. konsek pola abo krowa i reż. Tyn co odebroł chałupa musioł spełnić obowiązek wyłomku. To było taki zabezpieczyni na starość tych co ta chałupa podarowali. Rodzice dostowali prawo do dwóch izbów: kuchni i sypialki, chocioż nikierzy zostawiali sie yno jedna izba.
 
Nom tam jedna izba styknie, po co nom wiyncyj na starość - godali.
 
Chałupki były małe, coby spełnić obowiązek wyłomku młodzi domurowywali do chałupy te dwie czy jedna izba. To był piyrszy warunek: dach nad głowom.
Do tego:
- Kożdy dziyń musieli dać liter słodkigo mlyka,
- Roz za tydziyń liter maślonki  i kilo masła, pecynek chleba i 10 jajec
- Roz na miesiąc - 20 kg przynnej mąki, 10 kg szrutu żarnego na żur, 5 zł (na coś słodkigo, czekolada abo cukier
- Roz na rok - 1 kubik drzewa porómbanego, 1,5 tony wonglo przywiezionego na plac i ściepanego, piyńć cetnorów kartofli, 0,5 cetnora kapusty w główkach
 
Ku tymu obyjści kole chałupy, do zegródki, ustympu. Niekierzy se tyż konściczek pola na grincojg ostawiali, mieli tyż prawo chować se kurka abo koza. We ogrodzie zaś prawo zbiyrania owoca. Obowiązkowa woda ze studni a kaj już był sztrom dostymp do niego.
 
To była choby rynta na starość. Downiyj bowiym żodyn rolnik rynty na starość nie dostowoł od państwa, a żyć za coś przeca musioł.
 
Nikierzy z tym jedzyniym sie tak na fertig nie rozliczali bo se żyli do kupy na jednym gornuszki. Starzi jedli do kupy z młodymi.
 
Kiery był mądry to se doł napisać jeszcze opieka na starość, ksiyndza roz na miesiąc i godne pochowani. Jak zaniemoże to przi nimu tyn młody musi zrobić, po dochtora pojechać, lyki kupić. A lyki to sie downiyj nie kupowało tak jak dzisio cołko paczka. Szło sie do drogeryji i brało po jednej pilulce.
 
Starzi musieli tyż mieć w doma ciepło. Spomniało sie mi jak downiyj okna uszczelniali. Dowało sie gazeta piyknie wytnyto ze zombkami, coby je było na drodze widać, a na ni kładło sie mech abo krowińca i zaciskało.
 
Co jakiś czas, nie powiym,  słychać było o niewdziyncznych dzieciach. Na Nowej Wsi starzika chłop na rynkach do notara niós coby mu chałupa przepisoł. Starzik  dzieci ni mioł, wiync cudzymu to doł. Za dwa tydnie, jak szoł do ustympu, w gnojoku sie utopiył. Nieszczynśliwy wypadek? A możno.
 
Roz też znejdli takigo starzika, co niedowno pole i chałupa przepisoł, z gwoździym w łebie.
 
We Dzimiyrzy kole Suminki Niymce miały młyn. Tu gospodorz mlielył mąka a i gips z gipsule ze Czernicy. Po powstaniach śląskich właściciele sie stąd wyniyśli. Młyn , 12 ha pola i zabudowania sprzedali. Chcieli za to 1,5 miliona. Połówka dostali, a połowa za rok mieli dostać wedle umowy. Prziszła inflacjo to nowy właściciel sprzedoł dwie kury i stykło mu na ta drugo czynść. Po inflacji wiela razy słyszało sie, że ludzie za półfóntek masła chałupa kupiyli, ale to cołkiym inkszo rzecz od wyłomka.
 
Jak starzi umrzyli noleżało iść wyłomek wymazać we hipotece. Jak sie o tym zapomniało to ostoł tam 99 lot. Joch jak zaczon z babom we Dzimiyrzy budować poszoł ech se działka sprawdzić, czy je czysto. We sondzie okozało sie, że je na ni wyłomek od Józefy Knura. To była babcia Jadwigi. Downo już nie żyła,  wiync pryndko poszło wymazani tego. 
 
Nieroz sie tyż słyszało jak starzi i młodzi po sondach sie smykali, bo ci piyrsi nie dostali wszyskigo co im sie noleżało, bezto, że ci drudzy ni mieli i nieroz z czego dać. Yno taki wadzyni szło na palcach porachować. Ni tak jak dzisio, że matce nikierzy ani kromki nie ukrejom, a izba to starzikom w domu starców poszykujom. Doczkejcie, wszysko bydzie wrócone.

Karlik