Jak stosować i przechowywać nawozy mineralne i naturalne?

Do jej przestrzegania zobowiązani są wszyscy prowadzący produkcję rolną, w tym działy specjalne produkcji rolnej, a także rolnicy i producenci rolni przechowujący odchody zwierzęce lub stosujący nawozy zawierające azot.

Nowe przepisy zawarte w Prawie wodnym oraz w Zbiorze zaleceń dobrej praktyki rolniczej, obowiązują już od lipca 2018 r. i regulują: kwestie odległości stosowania nawozów naturalnych i mineralnych od cieków wodnych; terminy ich stosowania na gruntach ornych; sposób przechowywania nawozów naturalnych, aby odcieki nie przedostawały się do gruntu; bezpieczne dla środowiska metody nawożenia roślin, łącznie z dawkami nawożenia. Ważny jest też sposób dokumentowania tej pracy, ponieważ od tego roku prowadzone będą kontrole, czy rolnicy stosują się do nowych regulacji.

Jak stosować nawozy z zawartością azotu?

Rolnicy nie mogą stosować nawozów na glebach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą lub pokrytych śniegiem. Przy czym za glebę zamarzniętą nie uznaje się tej, która rozmarza co najmniej powierzchniowo w ciągu dnia.

Nawozy z wyłączeniem gnojowicy można stosować w odległości 5 m od jezior i zbiorników wodnych o powierzchni do 50 ha, a także cieków wodnych, rowów i kanałów, a gnojowicę – w odległości 10 m. Natomiast wszystkie rodzaje nawozów – w odległości 20 m od brzegu jezior i zbiorników wodnych powyżej 50 ha, ujęć wody oraz obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego. Na terenach o dużym nachyleniu w kierunku wód powierzchniowych nawozy stosuje się w odległościach – podobnie, jak we wcześniej opisanych przypadkach – zwiększonych dodatkowo o 5 m.

Odległości te można zmniejszyć o połowę, jeśli: nawozy – za pomocą urządzeń – aplikowane są bezpośrednio do gleby lub pełna dawka nawozów podzielona została na co najmniej trzy równe części, przy czym odstęp między zastosowaniem tych dawek nie może być krótszy niż 14 dni.

Na pozostałej części terenu o dużym nachyleniu należy rozdzielić dawki nawozów azotowych mineralnych tak, aby każda z nich nie przekraczała 100 kg N/ha. Stosując nawozy na gruntach ornych, trzeba dokonać ich bezpośredniej aplikacji do gleby, ewentualnie przyorać lub wymieszać z glebą. Przyorania lub wymieszania z glebą dokonuje się w ciągu czterech godzin od zastosowania nawozu naturalnego, jednak nie później niż następnego dnia po zabiegu. Na terenie o dużym nachyleniu zabronione jest przechowywanie nawozów w odległości 25 m od linii brzegu wód powierzchniowych, pasa morskiego i ujęć wód, jeżeli nie ustanowiono strefy ochronnej. Nie wolno myć rozsiewaczy nawozów i sprzętu do aplikacji nawozów oraz rozlewać wodę z ich mycia w odległości mniejszej niż 25 m od brzegu zbiorników wodnych, jezior, cieków naturalnych, rowów, kanałów, ujęć wody oraz obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego.

Okres nawożenia

Nawozy azotowe mineralne i nawozy naturalne płynne na gruntach ornych należy stosować od 1 marca do 20 października, a nawozy naturalne stałe – od 1 marca do 31 października, natomiast w przypadku: upraw trwałych, upraw wieloletnich i trwałych użytków zielonych – odpowiednio – od 1 marca do 31 października, a w przypadku nawozów naturalnych stałych – od 1 marca do 30 listopada. Dopuszczalna dawka azotu we wszystkich nawozach mineralnych dla zakładanych upraw (przed siewem) nie może przekroczyć 30 kg N/ha. Odstępstwem może być susza czy nadmierne uwilgotnienie gleby. Nie stosuje się nawożenia na gruntach odłogowanych. Jeśli jednak po pięciu latach włączone zostają do uprawy, nawozy można zastosować jesienią.

Rolnik ma do wyboru albo możliwość wyliczenia maksymalnej dawki azotu albo sporządzenie planu nawożenia azotem dla wszystkich działek rolnych. Decydując się na przygotowanie planu, sam reguluje ilość azotu w zależności od zakładanego plonu rośliny.

Rolnik, który założył uprawy jesienią po późno zbieranych przedplonach, buraku cukrowym, kukurydzy lub późnych warzywach i zastosował nawozy w innym terminie, zobowiązany jest do szczegółowego udokumentowania czasu zbioru, łącznie z datą zastosowania nawozu, rodzaju nawozów i ich dawką, a także terminem siewu jesiennej uprawy. Dokumenty należy przechowywać przez trzy lata od dnia zakończenia nawożenia wykonanego na podstawie posiadanego planu nawożenia azotem albo obliczeń maksymalnych dawek azotu.

Przechowywanie nawozów naturalnych

Należy zabezpieczyć odcieki z nawozów naturalnych płynnych oraz stałych przed przedostawaniem się do wód i gruntu. Dlatego nawozy te muszą być składowane w miejscach nieprzepuszczalnych oraz w zbiornikach posiadających szczelne dno i ściany. Możliwe jest czasowe przechowywanie obornika bezpośrednio na gruntach rolnych, jednak nie dłużej niż przez sześć miesięcy od dnia utworzenia każdej z pryzm. W przypadku przechowywania obornika bezpośrednio na gruncie rolnym, lokalizację pryzmy oraz datę złożejak rolnicy oceniają Dyrektywę azotanową?

– To bezsensowne, martwe prawo. Jeśli nikt nie kontroluje faktur, ile faktycznie kupiłem nawozów, to mogę stosować je po swojemu, a zapisywać zgodnie z wymaganą dokumentacją. Podobnie ze środkami ochrony roślin. Kupuję, co nie znaczy, że stosuję i wpisuję do ewidencji – komentuje uczestnik szkolenia.

– To buble prawne, wydawane po to, aby urzędnik w Warszawie czy Częstochowie mógł się wykazać. Przecież nikt nie kupuje więcej nawozów czy środków ochrony roślin niż potrzebuje. Po co wpędzać się w dodatkowe koszty? – dodaje inny rolnik.

Rolnicy krytykują też wprowadzone okresy nawożenia, twierdząc że czasem lepiej w grudniu wywieźć obornik, niż pozostawić go na pryzmie, aby odciekał. – Gdy jest mróz a nie ma śniegu, zamiast trzymać obornik na pryzmie lepiej go wywieźć na pole i zaorać. Zgromadzony w jednym miejscu daje więcej szkody niż rozrzucony. Z pryzmy ulatnia się w powietrze azot i siarkowodór, ale o tym już nikt nie pomyślał – przyznaje doświadczony gospodarz.

nia obornika zaznacza się na mapie lub szkicu działki i przechowuje przez trzy lata. Zabronione jest przechowywanie pomiotu ptasiego (z hodowli bezściółkowej) i kiszonek bezpośrednio na gruncie przez cały rok. Służą do tego silosy, rękawy foliowe, płyty lub podkłady z folii, sieczki, słomy i inne materiały, pochłaniające odcieki oraz służące do przykrycia folie. Zabronione jest przechowywanie nawozów naturalnych oraz kiszonek w odległości mniejszej niż 25 m od studni lub ujęć wód, linii brzegu wód powierzchniowych oraz pasa morskiego.

Nawozy naturalne płynne i nawozy naturalne stałe muszą być składowane w miejscach nieprzepuszczalnych oraz w zbiornikach na nawozy naturalne płynne, a ich pojemność powinna umożliwić nagromadzenie co najmniej 4-miesięcznej produkcji tego nawozu w terminach do:

– 31 grudnia 2021 r. – w przypadku podmiotów prowadzących chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie większej niż 210 DJP, w tym podmiotów prowadzących chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk, chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior;

– 31 grudnia 2024 r. – w przypadku podmiotów prowadzących chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej lub równej 210 DJP.

Po tym terminie, rolnik prowadzący produkcję rolną, w tym działy specjalne produkcji rolnej oraz działalność, w ramach której przechowuje odchody zwierzęce lub stosowane nawozy, musi zapewnić możliwość przechowywania co najmniej 6-miesięcznej produkcji nawozów naturalnych płynnych lub co najmniej 5-miesięcznej produkcji nawozów naturalnych stałych.

Dawki i sposoby nawożenia azotem

Wielkość rocznej dawki nawozów naturalnych wykorzystywanych w rolnictwie nie może zawierać więcej niż 170 kg N/ha. Konieczne jest prowadzenie ewidencji stosowania zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem zawierającej m.in.: informacje o uprawie, rodzaje nawozu, powierzchnię oraz ilości (dawki) w jakiej go zastosowano. Rolnik przekazujący nawozy naturalne, ma obowiązek obliczenia, ile wytwarza się ich w gospodarstwie rolnym i przeznacza do przekazania, a także ile jest azotu w tych nawozach. Musi też posiadać plan nawożenia azotem lub obliczenia maksymalnych dawek azotu, które należy przechowywać przez trzy lat od dnia zakończenia nawożenia. Dokumentacja powinna być prowadzona w postaci papierowej, w formie zapisów własnych, arkuszy, dzienników, książki nawozowej lub w formie elektronicznej (www. cdr.qov.pl).