Współczesny człowiek to również przyroda

Inicjatorem działań jest Pracownia Edukacji Żywej – organizacja z Mikołowa, która zajmuje się głównie pracą z dziećmi, w celu wpojenia im szacunku dla przyrody i siebie nawzajem. – Twórcza adaptacja dzieci i młodzieży do świata i zmian w nim zachodzących to główny cel powołania Pracowni Edukacji Żywej. Drogą do jego realizacji jest odpowiednio zaprojektowana edukacja.

Świat współczesnego człowieka to również przyroda. Od bardzo niedawna kultura i technika stały się środowiskami „naturalnymi” człowieka (antroposferą), ale to właśnie środowisko przyrodnicze ukształtowało psychofizyczną strukturę człowieka i jego najważniejsze potrzeby. Jeżeli przerwane zostaną procesy adaptacyjne młodego ludzkiego organizmu do biosfery, to pojawią się liczne dysfunkcje na poziomie fizycznym i psychicznym – wyjaśniają członkowie stowarzyszenia.

Współpraca z leśnikami

Niestety, świadomość potrzeby stosowania czynnej ochrony przyrody jest w społeczeństwie bardzo niewielka. Z tego powodu fundacja Pracownia Edukacji Żywej oraz Nadleśnictwo Rybnik rozpoczęły jesienią 2014 roku realizację projektu „Badamy, poznajemy, chronimy. Program edukacyjny na rzecz czynnej ochrony przyrody w lasach Nadleśnictwa Rybnik w latach 2014/2015”. Projekt uzyskał dofinansowanie WFOŚiGW w Katowicach, gminy i miasta Czerwionka-Leszczyny oraz miasta Żory. Pięć grup młodzieży gimnazjalnej z Czerwionki-Leszczyn i Żor przy pomocy ekologów i leśników przez rok, od jesieni 2014 do jesieni 2015 roku, będzie przeprowadzać badania wyłączonych z użytkowania fragmentów lasów.

Chronić trzeba czynnie

– Gdy mieliśmy spotkanie komisji prezentującej założenia do najbliższego planu urządzania lasu, wzięła w nim udział pani Maja Głowacka z Pracowni Edukacji Żywej. To kobieta zaangażowana dość mocno w temat edukacji pod względem ochrony przyrody. Rozmawialiśmy i uznaliśmy, że całkiem nieźle może nam się układać współpraca. Wspólnie popieramy ochronę czynną. To nie jest tak, że znajdujemy roślinkę, ogradzamy ją i zostawiamy – niech rośnie, skazana na byt albo niebyt. To ochrona bierna. W sytuacji, jeśli jest to roślinka, która lubi światło, z czasem rozrośnie się nad nią jakiś grab i roślinka umrze. To nie jest jedyny sposób na ochronę naszych zasobów. To co robią leśnicy, to ochrona czynna. Staramy się dostrzec i zinwentaryzować stanowiska godne uwagi (niekoniecznie z roślinami chronionymi). Mamy dużo takich miejsc. Tak dostosowujemy gospodarkę leśną, aby zapewnić im warunki do życia. Pani Maja uznała, że chętnie zajmie się takimi obszarami – mówi Janusz Fidyk, szef Nadleśnictwa Rybnik.

Podstawa do działania

Jednym z takich sztandarowych obszarów regionu jest Uroczysko Głębokie Doły w Książenicach. – To dość znane uroczysko. Tam pojawia się dylemat. Endemicznie tylko w tym miejscu występuje żywiec (Dentaria sp.), który jest mocno atakowany przez graby i buki. To wymaga obserwacji na ile już jest źle i na ile pojawiający się nalot już zagraża roślinności. Pracownia Edukacji Żywej sama narzuca w tym przypadku swoją metodykę, my w to nie ingerujemy. To ludzie doświadczeni i myślący. Tematyką zajmie się kwiat młodzieży, z własnej i nieprzymuszonej woli. Ciekaw jestem, jakie będą pierwsze wyniki na jesieni tego roku. Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji, będziemy mogli podjąć konkretne działania ochronne – wyjaśnia nadleśniczy.

Badania i konkurs

Projekt „Badamy, poznajemy, chronimy” jest o wiele szerszy. – Projekty badawcze obejmują m.in. obserwacje miejsca występowania bobrów i ich wpływu na środowisko, stanu populacji 3 gatunków żywców i przylaszczki w uroczysku Głębokie Doły, badania zbiorowiska świetlistej dąbrowy czy liczenie dziuplastych drzew. Młodzież do tych badań i obserwacji została odpowiednio przygotowana podczas kilku warsztatów terenowych i stacjonarnych, na których dowiedziała się, na czym polega ochrona przyrody, jakimi metodami się posługuje, jak funkcjonuje ekosystem lasu, na czym polega hodowla lasu, w jaki sposób należy prowadzić badania naukowe – wyjaśniają inicjatorzy akcji. Wyniki trwających rok badań i obserwacji zostaną przedstawione jesienią 2015 roku na konferencji podsumowującej projekt. Wtedy też przedstawione zostaną propozycje działań ochronnych wypracowane przez młodzież, naukowców i leśników w badanych fragmentach lasu. Dodatkową atrakcją jest konkurs, do którego mogą przystąpić wszyscy uczestnicy zajęć terenowych. Wystarczy, że korzystając z informacji uzyskanych od edukatorów PEŻ oraz Nadleśnictwa Rybnik, zaproponują działania chroniące w sposób aktywny najbliższy im fragment przyrody. Autorzy najlepszych prac otrzymają nagrody ufundowane przez WFOŚiGW w Katowicach i Nadleśnictwo Rybnik.

Szymon Kamczyk