Pszów szykuje się na zwrot wielu milionów złotych

Pszów na poczet ewentualnych zwrotów podatku do spółki kopalnianej wpłacił w depozyt sądowy w 2018 roku kwotę 1,09 mln zł. W grudniu 2019 depozyt poszerzono o kolejne środki. Łącznie w depozycie znajduje się około 3 mln 235 tys. zł. Wróćmy jednak do początku. Kiedy do 2012 roku w Pszowie kopalnia Anna prowadziła wydobycie, była dla miasta największym płatnikiem podatku od nieruchomości. Deklarowana i wpłacana roczna kwota podatku stanowiła (w latach 2003-2012) około 36,86 proc. wpływów z tytułu podatku od nieruchomości co stanowiło 7,73% łącznych dochodów budżetu miasta. Wpłacany podatek to jedno, ale miasto wyegzekwowało na władzach kopalni również podatek od budowli zlokalizowanych w podziemnych wyrobiskach górniczych, od których kopalnia podatku dobrowolnie nie płaciła. Te kwoty stanowiły dla miasta 4,69% wszystkich dochodów, a pobierane były na mocy prowadzonych przez burmistrza postępowań. Wtedy zgodnie z ówczesną interpretacją przepisów, pobieranie podatku za całe wyrobiska jako budowle podziemne było uzasadnione. Gdyby miasto go nie pobierało, burmistrz naruszyłby dyscyplinę finansów publicznych.

Zmiana przepisów, obowiązek zwrotu

Sytuacja zmieniła się w 2011 roku, kiedy Trybunał Konstytucyjny wskazał m.in., że przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych nie mogą odnosić się do podziemnych wyrobisk górniczych. Jednocześnie nie wykluczył opodatkowania infrastruktury górniczej, a konkretnie poszczególnych "obiektów i urządzeń zlokalizowanych w podziemnych wyrobiskach górniczych", jeżeli da się je zakwalifikować do budowli lub obiektów budowlanych wymienionych wprost w prawie budowlanym. Kopalnia stała na stanowisku, że nie posiada podziemnych budowli, które należy opodatkować. W związku z tym nadal nie deklarowała ich do opodatkowania– informuje Joanna Sowa, skarbnik Pszowa. Miasto dostosowało się do obowiązującego wyroku Trybunału Konstytucyjnego i rozliczyło się ze spółką kopalnianą. W 2018 roku Naczelny Sąd Administracyjny, bez zmiany przepisów prawa całkowicie zmienił sposób interpretacji przepisów dotyczących przerwania biegu przedawnienia, wskutek czego cała kwota wyegzekwowanego wcześniej podatku wraz z odsetkami za zwłokę podlega zwrotowi, jako przedawniony. To dla wielu samorządów jak kubeł zimnej wody, bo kwoty do oddania były ogromne.

Prawo zadziałało wstecz

W podobnej sytuacji znalazło się wiele gmin górniczych, a w Pszowie dodatkowo kopalnię zamknięto, więc zniknęły też wpływy z podatków. - Sytuacja, w której negatywne konsekwencje finansowe ma ponosić wyłącznie gmina jest nie do przyjęcia z punktu widzenia zasady sprawiedliwości społecznej– mówi Joanna Sowa, skarbnik Pszowa. -Podatek był miastu należny i egzekwowany od kopalni zgodnie z obowiązującymi wtedy przepisami i orzecznictwem. Organy wyższych instancji, a zwłaszcza sądy administracyjne, które ponoszą odpowiedzialność za kształtowanie jednolitej wykładni przepisów prawa, nie ponoszą odpowiedzialności za ten stan rzeczy, mimo że dokonały diametralnej zmiany wykładni przepisów prawa, których w zasadzie treść nie uległa zmianie. Wieloletnie spory w tej sprawie przyczyniły się naliczania ogromnych sum oprocentowania – wyjaśnia Joanna Sowa.Szymon Kamczyk

Rzecznik Praw Obywatelskich przytoczył swego czasu dane, z których wynika, że gminy górnicze z woj. śląskiego, należące do Stowarzyszenia Gmin Górniczych w Polsce, dokonały lub nadal dokonują zwrotu podatku wraz z odsetkami na łączną kwotę 350,46 mln zł, podczas gdy wcześniej pobrały 278,7 mln zł podatku. Różnica to odsetki oraz dodatkowe oprocentowanie, które muszą zapłacić samorządy z tytułu niesłusznie naliczonego podatku.