O pojazdach uprzywilejowanych słów kilka

Wszyscy ostatnio zaczęliśmy się zastanawiać, co to jest właściwie ten pojazd uprzywilejowany, co to kolumna pojazdów uprzywilejowanych, jakie przepisy obowiązują, kierowców tych pojazdów. Najczęściej spotykamy się z pojedynczymi pojazdami uprzywilejowanymi (pogotowie sanitarne, straż pożarna, policja itp.) rzadziej z kolumnami. O ile sobie przypominam, to niewiele pytań na ten temat znalazło się w pytaniach testowych, albo w ogóle ich nie ma. Warto więc odświeżyć pamięć. Art 2 pkt.

38 kodeksu drogowego mówi, że: „pojazd uprzywilejowany to taki pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi; określenie to obejmuje również pojazdy jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego.”

Pojazd uprzywilejowany czy czyj?

Do pojazdów uprzywilejowanych zaliczamy: pojazdy ochrony przeciwpożarowej, zespołu ratownictwa medycznego, policji, jednostki ratownictwa chemicznego, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Służby Więziennej, Biura Ochrony Rządu, Kontroli Skarbowej, Służby Celnej, straży gminnych, podmiotów uprawnionych do wykonywania zadań z zakresu ratownictwa górskiego, Służby Parku Narodowego, podmiotów uprawnionych do wykonywania zadań z zakresu ratownictwa wodnego, Inspekcji Transportu Drogowego, jednostki niewymienione wyżej, jeżeli jest używany w związku z ratowaniem życia lub zdrowia ludzkiego - na podstawie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Kiedy może nie stosować się do przepisów?

Kierujący pojazdem uprzywilejowanym może, pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności, nie stosować się do przepisów o ruchu pojazdów, dot. zatrzymania i postoju oraz do znaków i sygnałów drogowych tylko w razie gdy: uczestniczy w akcji związanej z ratowaniem życia, zdrowia ludzkiego lub mienia albo koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa, lub porządku publicznego, albo: w przejeździe kolumny pojazdów uprzywilejowanych, w wykonywaniu zadań związanych bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, którym na mocy odrębnych przepisów przysługuje ochrona. Pojazd wysyła jednocześnie sygnał świetlny i dźwiękowy; po zatrzymaniu pojazdu nie wymaga się używania sygnału dźwiękowego, w pojeździe włączone są światła drogowe lub mijania.

Szczególna ostrożność – co to oznacza?

Pozostańmy przy określeniu „szczególnej ostrożności” - co to właściwie oznacza. Otóż z obowiązku zachowania szczególnej ostrożności wynika między innymi, że zamierzając skorzystać z pierwszeństwa przejazdu przy wjeżdżaniu na skrzyżowanie z drogi podporządkowanej lub podczas sygnału czerwonego, kierujący pojazdem uprzywilejowanym musi upewnić się, czy inni uczestnicy ruchu oddają mu to pierwszeństwo. Szczególna ostrożność jest ostrożnością większą od „ostrożności”. Ostrożność szczególna jest bowiem wymagana w określonych sytuacjach, warunkach, manewrach i miejscach na drodze, które stwarzają lub mogą stwarzać większe niż przeciętne niebezpieczeństwo w ruchu (np. podczas jazdy we mgle czy przy wyprzedzaniu lub w miejscach oznaczonych znakami ostrzegawczymi). Oprócz zwiększenia uwagi konieczne jest dostosowanie zachowania uczestnika ruchu do zmieniających się warunków i sytuacji na drodze, z czego wynika potrzeba przewidywania możliwego rozwoju wydarzeń, np. podczas dłużej trwającego wyprzedzania należy liczyć się z możliwością pojawienia się pojazdu zbliżającego się z przeciwka, przy zbliżaniu się do przejścia dla pieszych należy uwzględnić możliwość wejścia na nie pieszego, którego uprzednio nie było.

Kolejnym elementem, na który należy zwrócić uwagę, jest obowiązek dostosowania zachowania uczestnika ruchu do zmieniających się warunków i sytuacji na drodze „w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie”. Oznacza to, że zwłaszcza kierujący pojazdem musi utrzymywać prędkość dostosowaną do okoliczności, co w wielu przypadkach jest równoznaczne z koniecznością jej zmniejszenia. Nadmierna w danych okolicznościach prędkość może uniemożliwić „odpowiednio szybkie reagowanie”.

Jak widzimy, to nie tak, że kierowcy pojazdu uprzywilejowanego wolno wszystko. Nie może więc być tak, że kierowca pojazdu uprzywilejowanego w czasie jazdy spowoduje wypadek (lub kilka) i nie poniesie kary, o ile udowodni mu się nie zachowanie „szczególnej ostrożności”, o czym mowa w obowiązujących przepisach kodeksu drogowego.

A jak się zachować wobec pojazdu uprzywilejowanego?

Art. 9 kodeksu drogowego mówi: „uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani ułatwić przejazd pojazdu uprzywilejowanego w szczególności przez niezwłoczne usunięcie się z jego drogi a w razie potrzeby zatrzymanie się.” Obowiązek wynikający z tego artykułu jest skierowany nie tylko do wszystkich uczestników ruchu, ale i do innych osób znajdujących się na drodze, jeżeli ich obecność na niej może kolidować z ruchem pojazdu uprzywilejowanego lub utrudniać jego przejazd (np. osoby wykonujące czynności na jezdni lub prowadzące działalność handlową). Obowiązek ułatwienia przejazdu odnosi się zarówno do jadących na tej samej drodze, jak i na poprzecznej, jeżeli ich ruch może kolidować z ruchem pojazdu uprzywilejowanego.

Zabrania się wyprzedzania pojazdu uprzywilejowanego na obszarze zabudowanym. Jakkolwiek wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego poza obszarem zabudowanym nie jest zabronione, manewr taki należy wykonywać ze szczególną starannością i ograniczyć go do sytuacji, gdy pojazd uprzywilejowany, np. samochód bojowy straży pożarnej, porusza się powoli, a warunki drogowe są korzystne.